Roma Uygarlığı

Dilara Kahyaoğlu

1997-2004

Kasım 2017

Anne kurt, Romus ve Romulusu emziriyor.
https://en.wikipedia.org/wiki/Rome#/media/File:The_Capitoline_Wolf,_Musei_Capitolini,_Rome_(13840968834).jpg

MÖ 8. yüzyıl ile MS 5. yüzyıl arasında İtalya yarımadasındaki Roma kenti etrafında doğmuş ve büyümüş olan Roma Uygarlığı bu duruma gelmesini öncelikle kendilerinden önce burada büyük bir uygarlık yaratmış olan Etrüsklere borçludur. Roma’nın efsanevi kuruluş tarihi MÖ 753’tür. Efsaneye göre Roma’nın kurucusu ve ilk kralı bir dişi kurt tarafından kardeşi Romus ile beraber emzirilip büyütülmüş olan Romulus’tur. Roma’nın ulaştığı en geniş sınırlar arasında Akdeniz Havzası, Avrupa'nın ve Kuzey Afrika'nın geniş bir kısmı ile Ortadoğu yer alır. Roma Uygarlığı tarihi ve siyasi açıdan üç aşamada incelenebilir.

Büyük İskender ve Helenistik Dönem

Dilara Kahyaoğlu

1997-2004

Kasım 2017

Olgusal ve Teorik Çerçeve

Coğrafi mekan; bugünkü Balkanlar ve giderek Anadolu, Kuzey Afrika, Mısır, İran ve Hindistan’dır. Devlet, çok kısa süre yaşamıştır. İskender’in  esas amacı Persleri yok etmekti. Bu nedenle ilk seferlerine başladı ama seferler giderek Asya’nın fethine dönüştü. İmp’luk İskender’in ölümü ile üç büyük parçaya ayrılmış ama Helenistik kültür, buralarda yaşamaya devam etmiştir. Bu dönemin kalıntıları mevcuttur. Bilimsel ilerlemeler olmuş; Batı, Doğu ile tanışmış, kaynaşmış, yeni kültürel ögeler ortaya çıkmıştır.

İskender'i  İssus Savaşı'nda gösteren mozaik. Pompei'deki Faun Evi'nde bulunmuştur. 

Med ve Pers İmparatorluğu

Dilara Kahyaoğlu

1997-2004

Kasım 2017

Kral Büyük Darius, Ahuramazda'yı temsil eden sembolünün altında rakiplerine kimin egemen olduğunu gösteriyor. Elleri bağlı kişiler yine bu yazıtta belirtildiği gibi 19 savaşta  yendiği ayaklanan dokuz kişiyi temsil etmektedir. Çizmesiyle ezdiği kişin Ahamenişlere isyan eden Gaumata (Veya Prens Bardiya) olduğunu belirtiyor tarihçiler.
 Behistun (Bisütun) Yazıtı frizleri, MÖ 6. yüzyıl
Bu yazıt çok dilli yazılmıştır (Eski Pers, Elam ve Akad) ve çivi yazısının çözülmesinin yolunu açmıştır. Kitabede şu yazar:
"Ben Darius'um, büyük kral (şah), kralların kralı (şahenşah), Pers kralı, ülkenin kralı ... Ahameniş Beylerinin... Ahuramazda'nın  lütfuyla kral oldum. Ahuramazda bana krallığı verdi. ...." Tamamı için kaynağa bkz.

Yunan Uygarlığı- Yunan Anakarası ve İyonya

Dilara Kahyaoğlu

1997-2004

Kasım 2017

Yunan Kolonileri ve alışveriş ürünleri
bkz. kaynak *

Yunan Anakarası - Dorlar 
MÖ 1200 yılında kuzeyden bugünkü Yunan Anakarası’na gelen Dorlar, eski Akha Uygarlıklarının üzerinde egemenlik kurdular. Dor göçlerinin ardından Akhaların Anadolu’nun Ege kıyılarına göç edip İyon Şehir devletlerini oluşturduğu kabul edilir. Akhaların ardından bazı Dor kabileleri de Anadolu’nun Güneybatı bölgelerine yerleşmişlerdir. Yunanistan’a gelen Dorların eski Akha topraklarında şehir devletleri şeklinde siyasi örgütlenmelerini kurdukları biliniyor. “Polis” denilen bu şehir devletleri bir ya da bir çok şehirle birlikte onlara bağlı ve onları tamamlayan kırları da kapsayan siyasi bir birliktir. Bunların en önemlileri Atina, Sparta, Korint, Tebai ve Larissa’ydı. Şehir devletlerinin ortaya çıkması ile beraber sosyal sınıflar da ortaya çıkmaya başlamıştır. Aristokrat sınıfın belki de ilk adımı kralın arkadaşlarına ve yakın çevresine meclise girme hakkı verilmesiyle ortaya çıkmıştı. Bu meclis sadece danışma kurulu niteliğindeydi. Köleler siyasi hayata ve orduya katılamıyordu. İlk dönemlerde ticaret Fenikelilere bırakılmıştı.

Resimli Yunan ve Roma Kronolojisi

Roma ve Yunan Uygarlığı için ek olarak düşündüm.
Zamanında da öyle kullanmıştım.
Gözden kaybolmaması için ayrı sayfaya yerleştirdim.

Fenikeliler, İbraniler, Filistinliler

Dilara Kahyaoğlu
1997-2004
Kasım 2017

Fenikeliler

Fenikeli Biblos kralı Ahiram'ın Lahdi olarak bilinir. Ahiram Lahdi.
Üzerinde 38 kelimeli bir kitabesi bulunur. Byblos'un Eski Fenike lehçesinde yazılmış ve bugüne kadar keşfedilen önemli uzunluğa sahip Fenike alfabesinin en eski örneği olarak kabul edilir.https://en.wikipedia.org/wiki/Ahiram_sarcophagus

Eski Yakın Doğu Uygarlıkları arasında özel bir yeri olan Fenike ve Filistin tarihsel bölgesi Akdeniz’in doğusunda bulunur. Bu bölgeler, coğrafi ve tarihi koşullar nedeniyle; Mezopotamya, Mısır, Anadolu ve Arabistan’a geçiş sağlayan bir kara köprüsü konumundaydılar. Bu nedenle Fenike ve Filistin Ortadoğu tarihinde daima özel bir yere sahip olmuşlardır. Günümüzde Lübnan’ı ve Suriye ile İsrail’in bir kısım topraklarını içine alan Fenike, Kuzeyden batıya doğru uzanan, Lübnan Dağları ile çevrili, denize paralel, oldukça dar bir alandır.

Frigya ve Lidya

Dilara Kahyaoğlu

1997-2004
Kasım 2017

Ege Göçleri-Deniz Kavimleri Göçleri (MÖ 1200)

MÖ 13. yüzyıl sonlarına doğru meydana gelen ve Ön Asya dünyasını alt üst eden Ege Göçleri’nin nedeninin ekonomik olduğu düşünülmektedir. Ege Kavimleri, hareketlerine Yunanistan’dan başlamışlardı. Dağlık ve tarıma elverişli yeri oldukça az olan Yunanistan’da yaşayan kavimlerin, hayatlarını sürdürebilmek için yeni topraklar arayışına girdikleri tahmin edilmektedir. Duvar resimlerinden anlaşıldığına göre Ege Göçleri, denizden ve karadan olmak üzere iki yoldan yapılmıştı. Bu olay, Demir Devri ile Tunç Devirlerini birbirinden ayıran büyük bir olaydır. Bu göçlerle Hitit, Mitanni, III.Babil Devleti gibi MÖ II.binin büyük monarşik devletleri ortadan kalkmış, onların yerine bu göçebe toplulukların kurduğu kabile devletleri ortaya çıkmıştır. Nitekim Anadolu’da, MÖ 12 . yüzyıl ve 8. yüzyıl arasındaki bu “Karanlık Dönem”e ait arkeolojik ve yazılı eser bulunamamıştır.

Midas Anıtı (Yazılıkaya).
 Perrot-Chipiez'in Çizimi, Gravür.
 Bu anıt, bir mezar anıtı olmayıp, Frigya'da pek çok kaya anıtı örneğinde görüldüğü gibi, bir Kybele (Ana Tanrıça) heykelini koymak üzere yapılmıştır. 1834’de Texier de anıtı inceleyerek gravür çizimini yapmıştır. Anıtın sol üst kısmında, düzleştirilmiş ana kaya üzerindeki Frigce yazıtta geçen Midai kelimesinden dolayı anıta bu ad verilmiştir. Yöre halkı ise üzerindeki yazıtlar nedeni ile anıtı, Yazılıkaya olarak adlandırmıştır. Günümüzde her iki isim de kullanılır. **

Urartular

Dilara Kahyaoğlu

1997-2004

Kasım 2017

Hayat Ağacı'nın işlendiği fresk. Altıntepe
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/Tree_of_life_in_Urartian_Fresco.jpg

Kavramsal ve Olgusal Çerçeve

Urartular hakkında fazla bilgi yoktur. Taş ve madeni işlemede ustaydılar. bunu bıraktıkları eserlerden anlıyoruz. Şamran Kanalı da çok ünlüdür. Bazı su kanallarının hala kullanıldığı ifade edilir. Friglerle beraber yaşadıkları dönem olmuştur.

Metiniçi Sorularla Hitit Kısa Tarihi

Dilara Kahyaoğlu

1997-2004

Kasım 2017

Hattuşa. Temsili Resim
http://larryspeck.com/category/thinking/

Kavramsal ve Olgusal Çerçeve

Coğrafi mekan, Hattilerin varlığı, Hititlerin gelişi, nereden geldikleri, Anitta ismi, ilk birlik kuran Hattuşuli, Mısır ile rekabetin nedenleri, Kadeş Antlaşması’nın önemi, yönetim biçimin federatif yapısı, Panku’nun rolü, “bin tanrı ili” denilmesinin nedeni ve kanıtları, ibadetin en önemli şartı olan temizlik, ölü gömme geleneklerindeki farkların ve nedenlerinin diğer uygarlıklarla karşılaştırılması, sosyal sınıfların varlığı isimleri ve özellikleri, ekonomik hayatın temel ürünleri, ordu sistemin varlığı ve özellikleri, hukuk siteminin varlığı ve ceza anlayışındaki değişimler, yazılı ürünler, dillerinin Hint- Avrupalı oluşunun anlamı, belli başlı sanat ürünleri ve anlayış, Deniz Kavimleri Göçü ile birlikte yok olmaları, Geç Hitit Devleti’nin ortaya çıkışı.

...................

Hititler Anadolu'nun yerlisi değildir. Hititlerden önce Anadolu’da yaşayıp da çevrelerinde egemenlik kuran halklardan en önemlileri Hattiler, Luwiler ve Huriler vb. olarak bilinir. Anadolu'nun ilk büyük devletini hatta imparatorluğunu kurmuş olan Hititlerin nereden geldikleri (Trakya veya Kafkasya) kesin olarak bilinmemekle beraber, bıraktıkları belgelerden Hint -Avrupalı bir kavim olduklarını anlıyoruz.

Tunç Çağı Troya'sı Köy müydü, Kent miydi?

Dilara Kahyaoğlu

2004

Kasım 2017

Kavramsal ve Olgusal Çerçeve

Troya’nın coğrafi özellikleri, denizin çekilmesi, höyük oluşu, VI.Troya’nın önemi, buluntuların yeri ve özellikleri, İlyada destanının Troya’nın bulunuşundaki rolü, Şiliman’ın rolü, Troya hazinesinin başına gelenler, mitolojik öykülerde Troya…

TROYA (I., II., III. )

ArkeoAtlas Sayı: 2, 2003, S.130-137’den derlenmiştir.

VI. Troya'nın temsili resmi

Minos ve Miken Uygarlıkları

Dilara Kahyaoğlu
1997-2004
Kasım 2017

Kavramsal ve Olgusal Çerçeve

Minos uygarlığından kalanlar, Girit ve çevresinin coğrafi özellikleri, Knossos sarayının özellikleri, duvar resimlerinin yorumu, uygarlığın yok oluşu üzerine tezler, tanrıça kültünün özellikleri ve belirtileri, Knossos ile Akha şatolarının mimari açıdan karşılaştırılması ve çıkarımlar, İlyada Destanı bağlamında “efsanevi” Miken kültürü…

Girit ve Ege Denizi

MİNOS UYGARLIĞI

Ege Uygarlığı Ege adaları ve Ege Denizi kıyılarında yaşayan toplulukların oluşturduğu ortak bir uygarlıktır. Bu bölgede sırasıyla Girit, Miken ve Yunan Uygarlıkları meydana gelmiştir.

Girit Adası merkezli uygarlık Minos Uygarlığı adıyla bilinir. Bu isim efsanevi kral Minos’un adından ötürü verilmiştir. Bu kültür, Ege Uygarlıklarının en eskisi olup, halkının kökeni konusunda henüz bilgi sahibi değiliz.

Kısa Eski Mısır Tarihi ve Ders Planı

 Dilara Kahyaoğlu

 1997-2004
Kasım 2017

* Kaynak için bkz. İlgili kitaptan taradım. 

İlk Uygarlıkların Kronolojik Açıdan Analizi

Dilara Kahyaoğlu
2005

ÇALIŞMA YÖNERGESİ

1.Yukarıdaki kronolojide kaç uygarlık bölgesi incelenmektedir? Bunlar hangi kıtalardadır? İsimlerini yazın.

2. Bu çizelgeye göre en eski uygarlık bölgesi neresi gözükmektedir?

Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) Problemi

Dilara Kahyaoğlu
2009

Araştırma ve Tartışma Sorularının Saptanması

1. adım: (Grup Çalışması)

Öğrencilerin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar kartını grupça okuyarak örnek 1’de yer alan çizelgeye göre çözümlemeleri istenir.

Örnek 1   Araştırma ve Tartışma Sorularının Saptanması

ARAŞTIRMA SORULARI	TARTIŞMA SORULARI
Genetiği değiştirilmiş tarım ürünlerinin insan sağlığı açısından saptanmış tehlikeleri nelerdir? Çevrecilerin iddiaları doğru mudur?	Tarımda verimliliğin artması açlık sorununa bir çözüm değil midir?
Yaşam alanı, ekolojik denge, biyoçeşitlilik nedir?	İnsanlar yeni ekolojik durumlara uyum sağlayamazlar mı? İnsanın evrimi bu anlamda da gerçekleşmiyor mu?
Ekolojik dengenin bozulması sadece günümüze has bir durum mudur? Tarihsel ve arkeolojik kayıtlar bunun cevabını nasıl veriyor?
Genetiği değiştirilmiş tohumları hangi şirketler üretiyor? İsimler, istatistikler…	Çok uluslu şirketlerin kazanma kaygısı dünyamızda tek belirleyici unsur mudur? Bu konularda kim, nasıl, neye göre karar verecek? Dünyanın geleceğini “kim” belirleyecek?
Avrupa Gıda Güvenliği otoritesi nedir? Neler Yapar? Nasıl karar alır? Üyeleri kimdir? Etkisi var mıdır? Türkiye üye midir?
Gıda sektörü dışında hangi alanlarda, hangi canlıların yapısı değiştirilmektedir? Neden? Veriler….	Bu çalışmalar insanın ve dünyanın geleceğini nasıl değiştirebilir, dönüştürebilir? Gelecekte neler olabilir?

Genetik Bilimi İnsan Sağlığı İçin mi Çalışıyor Yoksa Yeni Bir Ayrımcılık Aracı mı Olacak?”

Dilara Kahyaoğlu
2009

Bir Soruyu/Sorunu Altı Şapkalı Düşünme Tekniğiyle Analiz Etme ve Karar Verme

Yukarıda açıklanan çalışmalardan sonra “Genetik ve Cinsiyet” kartı ile “Genetik ve Sağlık” kartları bireysel olarak veya farklı yöntemlerle incelenir. Daha sonra aşağıda gösterilen çalışma düzenlenebilir. Bu çalışma daha önce cevaplanmayan ve aslında şimdiye kadar yapılan bütün çalışmaları da (birinci etkinlik paketi de dahil)  kapsayıcı bir tartışmadır.

1. adım (sınıf çalışması)

Öğrencilerin analitik düşünme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olması açısından önemli olan Altı Şapkalı Düşünme Tekniği, belli bir sorunu, soruyu tartışmak, çözümlemek ve bir konuda karar verebilmek için; bilgilerin, fikirlerin, duyguların, önermelerin, yargıların belli bir sırayla adım adım gündeme gelmesi ve böylelikle  tartışmanın analitik bir yaklaşımla yapılandırılması için kullanılır. “Şapkalar”, düşünme alanlarını simgeleyen sembollerdir. Öğrenciler üzerinde çalışma yapacakları soru veya sorunu belirler veya bu problem öğretmen tarafından da gündeme getirilebilir. Öğrencilere teknikle ilgili açıklamalar yapılır (örnek 1).

Tartışma esnasında kartondan hazırlanmış şapkalar giyilebilir ama bu olmadan da tartışma yapılabilir. Önemli olan hangi alan içinde fikir üretildiğinin net bir şekilde belirtilmesidir. “Şu anda beyaz şapkalarımızı taktık ve sadece net bilgileri, verileri söylüyoruz”, gibi…

Genetik ve Sağlık: Bir Konunun Farklı Perspektiflerden Tartışılması

Dilara Kahyaoğlu
2009 

“Etik” ve “Genetik ve Sağlık” kartları bireysel olarak okunur veya farklı yöntemler de bulunabilir. Zaman darlığı yaşanıyorsa öğrencilerin evde okuması ve öğretmenin dersin başında konunun özetini yapması yeterli olacaktır.

Kartın okunması bittikten sonra bu konunun farklı perspektiflerden tartışılmasını sağlamak amacıyla aşağıdaki gibi bir çalışma örgütlenebilir.

Bu çalışmada sınıf üç gruba ayrılır. Her bir grup temsil ettiği grubun görüşlerini savunur. Tartışmanın kendini tükettiği hissedildiğinde -ama tartışmanın formatı gereği bu süre on veya onbeş dakikayı geçmezse iyi olur- öğrencilerin ait olduğu gruplar değiştirilir, örneğin doktorları temsil edenler, sigorta şirketini temsil eder. Yine on veya onbeş dakika tartışılır ve gruplar son olarak daha önce temsil etmedikleri grubu da temsil ederek son kez tartışırlar. Öğrenciler daha önceki gruplar tarafından ileri sürülen argümanlardan daha farklı argümanlar bulmaya zorlanmalı, tartışma kendini tekrar etmemelidir. Eğer öyle bir sonuç çıkıyorsa tartışmayı cok da uzatmanın yararı olmayabilir. Daha sistematik belirtmek gerekirse:

Genetik ve Ayrımcılık: Tartışma Konuları

Dilara Kahyaoğlu
2009

1. adım: (Sınıf Çalışması)

”Güdümlü Okumayla Metin Analizi”

Genetik ve Ayrımcılık kartı, güdümlü okuma yöntemiyle okunur. Bir kişi veya öğretmen metni yüksek sesle okurken diğer öğrenciler de ellerindeki kartlardan bunu takip ederler. Gerektiğinde okuma yer yer kesilerek sınıftan gelen sorular tartışılabilir veya öğretmen gerekli açıklamalarda bulunur, böylelikle metnin içeriğiyle ilgili ön çalışma yapılır. Bu çalışma, öğrencilerin ilgili metinde yer alan kavramlarla ilgili ortak bir görüş oluşturmasına yardımcı olan bir yöntemdir. Sınıfta tartışma öncesi temel noktalarda/vazgeçilemeyecek konularda ortak bir “dil” oluşturulması, sağlıklı bir tartışma yürütmek için önemli ve gereklidir. Öğretmenin gelebilecek soruları önceden tahmin etmesi ve hangi konularda açıklama yapacağını önceden saptayarak hazırlık gelmesi de önemlidir (örnek 1).

   Örnek 1 Gelebilecek Sorular ve Açıklama Yapılacak Noktalar

Oğuz Atay, Bir Bilim Adamının Romanı: Bilim Nedir?

Dilara Kahyaoğlu
2009

Oğuz Atay, Bir Bilim Adamının Romanı-Mustafa İnan'dan:

"Bilim Nedir?"
"... İnsanlarımızı önce düşünmeye, doğru düşünmeye sevk etmek lazım. Konuştukları dili düşünsünler, kullandıkları kelimeleri düşünsünler ve her şeyden önce de bir bilimsel araştırma yaparken, ne yaptıklarını, ne yapmak istediklerini, nereye varmak istediklerini düşünsünler. Zannediyorlar ki kendilerine lazım olan şey, karşılarına çıkan matematik denklemleri çözmek, eğrileri çizmek ve buldukları sonuçları hemen Almanca’ya, İngilizce’ye çevirerek yabancı dergilere göndermek ve başkalarının kitaplarında bu makalelerden bahsedilmesini temin etmek. Peki bütün bunları neden yapıyorsunuz? Efendim bilim uğruna yapıyoruz. Peki şimdi bir an için bütün şu yüksek denklemleri ve uzun sonuçları bırak da bana söyle. Bilim nedir? Efendim? Bilim nedir? dedim. Bilim mi nedir? Evet. Efendim bilim, uğraştığımız şeydir. Bilim her şeyden önce, üniversiteyi bitirdikten sonra 'bilim yoklaması' ve 'yabancı dil sınavı' gibi engelleri aşarak doktora öğrencisi olmaya hak kazanabilmek için gerekli bir şeydir.

Bilimsel Kuram Nedir?

Dilara Kahyaoğlu
2009

Aşağıdaki metin (metin 1) okunur. Öğrenciler bireysel olarak “deneysel yasalar” ile “kuram”ın tanımını yapmaya çalışır. Bu çalışma sırasında esas olarak metindeki bilgiler kullanırlar. Kurulan cümlelerin tanım cümlesi olması ve genellemeye uygun yapılması önemlidir.  Yapılan tanımlar sınıfta paylaşılır ve tartışılır. Böylelikle deneysel yasalar ile kuram arasındaki farklılıkları konusunda belli ölçüde  farkındalık sağlanacaktır.

Bilim Nedir? Bilim Kurgu Nedir?

Dilara Kahyaoğlu
2009

http://vinylzart.com/shop/product.php?productid=11

 “Bilim Nedir? Karşılaştırma ve Tartışma ” (bireysel çalışma)

Aşağıdaki (vb.) metin (örnek 1) çoğaltılarak öğrencilere dağıtılır ve sorular (örnek 2) eşliğinde analiz edilir. Bilimsel yöntem üzerine çalışma yapılmak istenirse, ek 1’deki metinden de yararlanılabilir.

Aya Seyahat ve Jules Verne

Dilara Kahyaoğlu
2009

http://www.syfy.com/syfywire/happy-birthday-jules-verne-70-years-fantastic-comic-book-classics

Bilim ve Bilimkurgu Konusuna Giriş

1. adım (sınıf çalışması)

Jules Verne ve Aya Seyahat filmi ile ilgili aşağıdaki bilgi notları okunduktan sonra Meliés’in Ay’a Seyahat filmi sınıfta izlenir.

Jurassic Park’ı İzlediniz mi? Görüşlerin Arka Planındaki Varsayımlar

Dilara Kahyaoğlu
2009

1.“Giriş Sorusu: ‘Jurassic Park’ı İzlediniz mi?’” (sınıf Çalışması)

Veriler, Bulgular Bile, Ya Doğru Değilse?

Dilara Kahyaoğlu
2009

Öğretmene Not
Bu bölümde anahtar kavramlarla ilgili bir tane çalışma önerisi bulunmaktadır. Öğretmen sınıfın ihtiyacına göre farklı bir çalışma da hazırlayabilir..

Anahtar Kavramların Anlamı

Hazırlık: Öğretmen ana metni okur, genetikle ilgili kavramları listeler, sözlük çalışması yapar.
Çalışma sırasında kullanacağı yöntem ve teknikler bilgisine sahiptir.
Bu çalışma 7. ve 8. sınıf öğrencilerine önerilmektedir.
Kazanım: 1. Genetik ile ilgili temel kavramları açıklar
Yöntem-Teknik: Grup Çalışması, Sınıf çalışması, Öğretmen Sunumu
Süre: 2X40 dakika

(Bu çalışma bir kaç aşamadan oluşmaktadır)
I. “Araştırma ve Birlikte Öğrenme” (bireysel, grup / sınıf çalışması)
Sınıf ikiye bölünür. Bir grup metinde geçen az bilinen kavramları araştırırken diğer grup da metinde geçen kişilerle ilgili araştırma yapar (örnek 1). Araştırmanın sınıf içinde yapılması önerilir ama ders saatinin azlığı düşünülürse ev çalışması olarak da verilebilir. Farklı konuları araştıran öğrencilerden karma gruplar yapılarak birbirlerine anlatmaları ve dinlerken de not almaları, soru sormaları sağlanır. Böylelikle araştırma sonuçlarını öğrenciler birbirlerine sunarken yüz yüze yapılan birlikte öğrenme ortamı yaratılmış olur. Öğrenmenin en iyi yollarından biri anlatmaktır. Bu çalışmayı giriş çalışması olarak düşünmekte yarar vardır. Bu çalışmanın ardından bütün kavramların, kişilere dair bilgilerin; öğrenciler tarafından tamamen öğrenildiğini düşünmekten ziyade, ilgili konularda farkındalığı arttırdığını düşünmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır.

“Bilinenler- Bilinmeyenler” Listesi Hazırlamak

Dilara Kahyaoğlu
2009


GİRİŞ ÇALIŞMASI ÖNERİSİ

Öğretmene Not
Giriş çalışması, ana metnin analizine başlamadan önce yapılır. Bu çalışmayla, hem öğretmenin hem de öğrencilerin fikir sahibi olmasını sağlayacak; mevcut kavramsal düzeyin sorgulanması amaçlanmaktadır. Bu kılavuzda yer alan “genetik” teması ile ilgili; hedef beceri, kavram ve değerler, içerikle ilgili kazanımlar, etkinlikler, örnek olarak verilmiştir. Öğretmen, giriş çalışması sonucunda ortaya çıkan verileri dikkate alarak “genetik” temasıyla ilgili etkinlikleri, hedef beceri, kavram ve değerleri; kılavuzda yer alan örneklerden de yararlanarak yeniden planlamalıdır. Ayrıca “mevcut durumu yoklama” niteliğindeki bu tür çalışmalar, sonlandırma çalışmasıyla da karşılaştırılıp; öğrencilerin ne tür bilgi ve beceriler kazandıklarını gözlemlemekte, süreci değerlendirmekte de kullanılabilir. Giriş çalışmasını mümkün olduğunca basit hedefler ve sorularla yapmak ve tüm sınıfın katılımını sağlamak önemlidir.

Hazırlık: Öğretmen, “genetik” ana metnini (kartını) okur, araştırma yapar, anahtar kavramlar üzerinde çalışır.
Çalışma sırasında kullanacağı yöntem ve teknikler bilgisine sahiptir.
Bu çalışma 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerine önerilmektedir.

Yöntem-Teknik: Sınıf Çalışması, Bireysel Çalışma, Grup Çalışması
Süre: 30 dakika

"Genetik" - Kilit Kavramlar, Beceriler...

Dilara Kahyaoğlu
2009

Burada belirtilen beceri ve değerler sadece bu konuya özgü değildir. Özellikle Düşünme Eğitimi ve İnsan Haklarıyla ilgili bilgiler; seçtiğimiz hedef beceri ve değerler etrafında inşa edilmelidir. Bilgiler unutulur ama anlam ve beceri kalır.








Hedef Beceriler (eleştirel düşünme becerileri)

• Amaç Belirleme
• Anlama ve ifade etme
• Argümanın gücünü saptama
• Bağlama duyarlı olma
• Bir duruma farklı perspektiflerden bakma

Düşünme Eğitimi Projesi

Dilara Kahyaoğlu
2009

ERG ve MEB'in birlikte yer aldığı "Düşünme Eğitimi"  seçmeli dersi için, kaynak kitap hazırlanması ve ona öğretmenlerin kullanabileceği bir kılavuz oluşturulması projesinde koordinatörlük yapmış ve Genetik teması için etkinlikler hazırlamıştım. Bu öğretmen kılavuz kitabı hiç bir zaman basılmadı. MEB, bu çalışmaları kabul etmedi. Değişiklikler yapılmasını istedi,  temeli değiştirecek talepleri kabul edilmediği için  kitap basılamadı. Ben de kendi çalışmamı, yılar sonra bile olsa; yararlanılması ve bilinmesi amacıyla yayımlamak istedim.

Evrim Nedir

Dilara Kahyaoğlu
2009

Esas olarak aşağıda gösterilen kaynaktan yararlanarak bu zihin haritasını yapmıştım. Uygulamada olmadığı için Türkçe karakter kullanamadım. Büyütünüz.

Örnek 1. Bu çalışmayı Düşünme Eğitimi öğretmen kılavuz kitabı için hazırlamıştım. Basılmadı.

Bir Millet Nasıl Yaratılır?

Dilara Kahyaoğlu

2000

***

https://en.wikipedia.org/wiki/Giuseppe_Mazzini#/media/File:Citizens_shot_for_reading_Mazzini_Jurnals.jpg

[Bu konunun yeni düzenlenmiş hali şurada: https://tarihegitimi.blogspot.com.tr/2018/04/milli-devletlerin-dogusu-ve-millet-nedir.html]

Millet ve Milliyetçilik
Milliyetçilik, en genel hatlarıyla; bir kişin kendi ulusuna olan bağlılığını her şeyden (kişisel çıkarlar, din, aile, uluslar arası ilkeler vb.) üstün tutması gerektiğini savunan bir görüş, siyasal bir bakış açısı olarak tanımlanabilir.

18. yüzyılla birlikte ortaya çıkan bu yaklaşım, Fransız Devrimi, ulus devletlerin ortaya çıkışı, imparatorlukların yıkılarak yerlerine merkezi devletlerin kurulması ile de ilişkilendirilir. Bu nedenle görece yeni bir olgudur ama o zamandan beri dünyadaki tüm siyasi gelişmeleri derinden etkilemiştir.

18. yüzyılda başlayan bu tarihsel koşullar aynı zamanda “yurttaş” kavramını da ortaya çıkaran koşullardır. Milliyetçiliğin temel sorularından biri şudur: “Millet” nedir? Milleti yaratan öğeler nelerdir? 

Fotoğrafların Toplumsal Cinsiyet Açısından Analizi

Dilara Kahyaoğlu
2007

Paragraflara Başlık Verilerek Analiz Edilmesi

Dilara Kahyaoğlu
2007

20 Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi, s. 131

I. Adım (bireysel)

Bölümler dikkate alınmadan paragraflar tek tek numaralandırılır. Herkesin aynı numarayı vermesi önemlidir.

Görsel Malzemelerin Ana Metinle İlişkilendirilmesi

Dilara Kahyaoğlu
2007

I. Adım (bireysel)

Öğrencilerden, 130 ile 143’üncü sayfalar arasında yer alan (kaynak kitap) resimlere numara ve isim vermeleri istenir, resimlerin bazısında isim yoksa ona sınıfça ortak bir isim vermek gerekir ki herkes aynı şeyi anlasın.

II. Adım (bireysel)

Örnekteki  gibi soruların bulunduğu bir çizelge öğrencilere verilerek şunları yanıtlamaları istenir:

1- Bu görseli ana metindeki hangi “bilgi” ile ilişkilendiriyorsunuz?

*Alıntı yaparak veya sayfa numarası, bölüm adı kullanarak acık seçik bir şekilde gösteriniz. İlgili olduğunu düşündüğünüz birden çok yer varsa en önemli gördüğünüzü seçerek onu yazınız.

*Somut bir ilgi kuramıyorsanız, o resmi hangi bölüme, hangi paragrafa yerleştirirdiniz? Onu da yapamıyorsanız boş bırakınız.

Savaş Yıllarında Türkiye

Dilara Kahyaoğlu
2007

Giriş Çalışması

Türkiye: İmparatorluktan Ulus-Devlete

sorunsal

Birinci Dünya Savaşı Osmanlı ülkesinde ne tür siyasi sonuçlara yol açmıştır?  Milli Mücadele sürecinde  ana hedefler ve sorunlar neydi?  Cumhuriyetin ilk yıllarında ana hedefler ve sorunlar neydi? sorularını çözümleyecek tarzda çalışmalar düzenlenir.

kilit kavramlar/İsimler

Ermeni Tehciri

Pantürkizm

Silah Bırakışması (mütareke)

Ulus-devlet

Kongre

Ulusal egemenlik

Milli mücadele (kurtuluş Savaşı)

Misak-ı Milli

Mübadele

Laiklik

Tek Parti Yönetimi

Devletçilik

Tevhid-i Tedrisat

Varlık Vergisi

Savaşı, Soykırımı ve Nazi kamplarını Araştırmak

Dilara Kahyaoğlu

2007

Burada üç tane çalışma var, birbirine bağlı olduğu için hepsini bir araya topladım.

1. Kavram Çalışması

Aşağıda geçen kavramlar çeşitli başvuru kaynaklarından ve kitaptan yararlanılarak araştırılır ve  tanımlanır. Bu çalışmanın arkasından öğrenciler bireysel veya grup olarak kavram haritaları hazırlayabilir.

topyekun savaş, mihver devletler, müttefikler, yıldırım harekatı, yatıştırma politikası

soykırım, savaş suçlusu

2. Araştırma: Savaş, Soykırım ve Nazi kampları (grup çalışması)

“12 Angry Men (12 Kızgın Adam) Filmi İçin Analiz Kılavuzu

[Filmle ilgili açıklamalarımdan sonra bir arkadaş hazırladığı ve uyguladığı (9. sınıflara uygulamış) bu çalışmayı gönderdi. Örnek uygulama olarak bloga aldım. Bu çalışma değerlendirilmek üzere hazırlanmış. "Aşamalandırılmış Değerlendirme Çizelgesi" (rubrik) çalışmanın başına eklenmiş.]

.......................................

9. SINIFLAR FİLM ANALİZİ: “12 ANGRY MEN (12 KIZGIN ADAM)

Işıl Kandolu

Tarih Öğretmeni

Değerlendirme Çizelgesi 

*40 puan üzerinden değerlendirilecektir:

-Sorular düzgün ve açıklayıcı yanıtlanmış, cümleler açıklanırken filmden örnekler verilmiş ve kısa yazı argümanlarla desteklenerek düzgün bir biçimde yazılmış: 40-35 puan

-Sorular düzgün yanıtlanmış fakat eksikler var, argümanlar ve örnekler çok iyi verilmemiş ama yeterli, yazı iyi yazılmış: 35-30

-Soruların geneli düzgün yanıtlanmamış, filmden örneklerde eksikler var, sorulardaki açıklamalar da eksik ve yazıda da eksikler var: 30-20

-Sorular oldukça eksik yanıtlanmış, filmden örnekler verilmemiş, yazı oldukça zayıf: 20-0

Haritalarla İkinci Dünya Savaşı (Avrupa ve Çevresi)

Dilara Kahyaoğlu
2007

[1] 

Sadece haritalar kullanılarak ikinci dünya savaşının gidişatı grup veya bireysel çalışmalar yoluyla incelenebilir. Bu çalışmaya bağlı olarak yeni çalışmalar da yapılabilir.

Bu çalışmaya başlamadan önce, “tarih yazmak” bölümünde bulunan “savaş haritası nedir?” çalışmasının (bkz. **) yapılması sağlanır, daha sonra aşağıdaki çalışmaya geçilir.

İkinci Dünya Savaşı - Giriş ve Olgular, Olaylar, Yorumlar

Dilara Kahyaoğlu
2007

sorunsal

Mihver devletlerinin oluşmasında, İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasında ve soykırım suçu dahil, görülmemiş bir yıkıcılığın  ortaya çıkmasında bazı Avrupa devletlerinin yatıştırma politikası izlemelerinin  etkisi olmuş mudur? Bu savaş hangi yeni kavramları gündemimize sokmuştur? Sonuçları açısından ne gibi “benzersiz” sonuçlara yol açmıştır? Soruları etrafında çalışmalar yürütülebilir.

WEB Sitelerine Eleştirel Yaklaşım İçin Bir Çalışma Önerisi

Dilara Kahyaoğlu
2007

Öğrencilerin araştırma yaptıkları WEB sitelerinden birini seçip sorgulamaları istenir.

Günümüzün gelişen teknolojisi ve iletişim ağları dikkate alındığında  özellikle öğrencilerle bu tür çalışmaların yapılması gerektiği genel olarak kabul edilmektedir. İlk bulunan sitelerden sorgulanmadan aynen alınan veya yazılan kaynakların hem sınıf tartışmalarında ama en önemlisi bu işi bizzat yapan öğrenci / birey tarafından eleştirel süzgeçten geçirilme duyarlılığı, tarih derslerinde  kazandırılması gereken becerilerin başında gelmektedir.

1930'ların Dünyası-Kronoloji Hazırlamak

Dilara Kahyaoğlu
2007

Öğrencilerden 1930ların dünyasının siyasi, sosyal gelişmeleri ile ilgili bireysel çalışma yapmaları istenir. Gelen malzemeler gruplar içinde tartışılır, elenir, kısa anlaşılır cümleler haline getirilir. Böylece her bir grubun “1930’ların dünyası kronolojisi” ortaya çıkar. Daha sonra bunlar seçilen bir komisyon tarafından bir araya getirilebilir. Böylelikle de sınıfın ortak bir kronolojisi ortaya çıkabilir. Veya sadece bir grupta olan çok önemli konular keşfedilir ve  bütün grupların bunu kendi kronolojilerine not etmesi sağlanır. Böyle bir çalışma uzun süreceği için hızlandırmak adına  çeşitli tedbirler almak doğru olur. Burada amaç döneme geniş bir pencereden yaklaşılmasını sağlamaktır. Yani savaştan önce Avrupa /Dünya nasıldı? Atmosfer vb. konusunda savaş öncesi dünyayı kavramak ve II.Dünya Savaşı’nı böyle bir zamansal algılamanın üzerine oturtmak iyi olacaktır.

Propaganda Afişlerini Eleştirmek İçin Bir Yöntem

Dilara Kahyaoğlu
2007

20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi, s. 119

20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi, s. 119

Kaynak Kitap, sayfa 119’daki afişler (üstteki iki resim), grup çalışması veya bireysel çalışma yöntemleri ile analiz edilir, daha sonra sınıfça paylaşım yapılır (örnek)

Belge Analizi Yöntemi ile Faşizme Dair İzlenimler …

Dilara Kahyaoğlu

2007

“Kavgam” dan alıntılanan bölüm ve “Faşist Savaşçıya On Emir” aşağıdaki sorular veya benzerleri kullanılarak analiz edilebilir (örnek).

20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi, s. 117

“Dönem filmleri”ni Rehber Eşliğinde İzleme

Dilara Kahyaoğlu
2007

https://tarihegitimi.blogspot.com.tr/2017/09/kaynak-olarak-izlenebilecek-filmlerin.html
Kaynak olarak izlenebilecek kurgu filmlerin listesini - örnekteki gibi- bu linkte yayımlıyorum. 

Charlie Chaplin’in “Büyük Diktatör” filmi “film izleme rehberi” kullanılarak izlenir. Öğrenciler filmi izledikten sonra çizelgeyi bireysel olarak doldururlar (örnek). Sınıf tartışması bu çalışmalardan sonra yapılır. Bunun nedeni, öğrencilerin, belli sorular eşliğinde filmi sorgulayarak izlemelerini sağlamak ve sınıf tartışması yapmadan önce kendi düşünce ve duygularının farkına varmalarının yolunu açmak, film üzerinde düşünmeye zorlamaktır.

Dilsiz Haritalarla Mekanı ve Siyasal Süreci Algılama

Dilara Kahyaoğlu

2007

Resimdeki gibi...
https://www.printableworldmap.net/preview/middleeast_fill-in_p

II.Dünya Savaşı öncesi Avrupa’sına ait, devletleri ve sınırları gösteren bir harita bulunur. Haritanın sadece sınırları gösteren çizgilerinin kopyası çıkartılır, böylece bir dilsiz harita hazırlanmış olur. Bunu öğretmen de hazırlayıp dağıtabilir ama  öğrencilerin  kendilerinin hazırlaması iyidir, böylelikle; devletler, sınırlar, bölgeler hatta fiziksel şekillerle yakınlık kurmaları sağlanır.

Dünya haritası da kullanılabilir ama ayrıntıları işlemek daha zor olur, ayrıca savaşın çekirdek bölgesi Avrupa olduğuna göre sadece Avrupa üzerine çalışmak daha yerinde olacaktır.

Sınırları gösteren buna benzer çalışma II.Dünya Savaşı sürecinde ve sonrasında da yapılacağı için, çalışılmış her bir haritanın saklanmasında yarar var çünkü daha sonra karşılaştırmak ve tartışmak üzere kullanılacaklar.