Sanatta Devrim

Dilara Kahyaoğlu

2007

I. Adım (Küçük grup çalışması)

20. yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi s. 50

Fotoğraf Analizi için Sorular

Dilara Kahyaoğlu

2007

(Bireysel çalışma) “Sayfa 44’te (kaynak kitap) bulunan fotoğrafı  birkaç dakika boyunca dikkatle ve sessizce inceleyiniz. Daha sonra sizlere vereceğim soruları kullanarak analiz çalışması yapacaksınız” yönergesi verilir. Çalışma bitiminde  paylaşım yapılır (örnek). 

Oyuncak silahlı
                     Japon okul öğrencileri

*Örnek Sorular: 

BULGU OLARAK BİR FOTOĞRAFI ANALİZ ETMEK
(arşiv fotoğrafları)

I. AŞAMA

Tam olarak ne görüyorsanız  onu betimleyin. Baktığınız şeyle ilgili tahminde bulunmaya çalışmayın. Araştırma yapmanız gerektiyse sadece o sonuçları belirtiniz (bu aşamada).

                       

*Bu fotoğrafta neler oluyor? Ne görüyorsunuz?

*İnsanlar ya da nesneler kim? Ne? Yorum yapma, ne görüyorsan onu söyle/yaz.

*Bu fotoğraf kabaca ne zaman çekilmiş olabilir? İpucu nedir? 

*Yılın hangi dönemi? İpucu nedir?

*Bu doğal bir resim mi? Yoksa özellikle mi poz verilmiş? Nereden anladınız?

*Fotoğrafın türü  ne?  Ne fotoğrafı? Sanat, reklam, haber, propaganda… Gerekçeniz nedir?

*Fotoğrafı çeken kim? Belli mi? Belliyse hakkında ne biliyoruz? Sadece araştırma sonuçlarını ifade ediniz. Bulamadıysanız, bilmiyorum, belli değil, demeniz yeterlidir. Bu da bir sonuçtur. 

*Bu fotoğrafa ilişkin vardığınız sonuçları kontrol etmenize yaracak başka tarihsel  kaynaklar neler olabilir? İsimlerini yazınız.

*Bu fotoğraftaki sahnenin ima ettiği olaylar hakkında önceden neler biliyordunuz? Yine sadece bilgiye başvurun, yorum yapmayın. 

Görsellerle Çalışmak..

Dilara Kahyaoğlu

2007

Bütün çalışmalar sınıf çalışması şeklinde yapılabilir.

I. Adım

“Sayfa 7’de bulunan (Kaynak Kitap) Goya’nın “3 Mayıs 1808” tablosu ile sayfa 39’da bulunan Van Gogh’un  “Yıldızlı Gece” tablosunu karşılaştırın.”

-Tabloların konusu nedir?

-Resim tekniği açısından gördüğünüz benzerlik ve farklılıklar nelerdir?

-Tabloların bulunduğu bölümlere dikkat edin… Niye bu bölümlere yerleştirilmiş olabilirler?

20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi, s.7

20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi, s.39

Karşılaştırmalı Okuma ve Çıkarımda Bulunma

Dilara Kahyaoğlu

2007

I. Adım (Ev çalışması)

Hazırlık

         (Kaynak kitap)  Sayfa 31’deki “uygarlık” isimli belge (kaynak A)  ile, sayfa 41’deki Sosyal Demokrasi isimli belge (kaynak B) okunmak üzere verilir. Öğrenciler analitik okuma yaparak hazırlanırlar.

Kaynak A                                                          Kaynak B

II. Adım (Küçük grup çalışması )

Karşılaştırmalı okuma ve Çıkarsama

“Soruları kullanarak iki metni karşılaştırınız ve tartışınız, görüşlerinizi  ilgili yerlere yazınız” yönergesi verilir (örnek).

Tarihsel Karikatürlerin Analizi

Dilara Kahyaoğlu

2007

(bireysel çalışma)

          Aşağıdaki  karikatür, örnek çizelgede belirtilen sorularla analiz

edilir (örnek). Ondan önce açıklama yazısının (solda) okunması ve karikatürün sessiz bir şekilde incelenmesi sağlanmalıdır çünkü başkalarının fikirlerini duymadan önce, herkesin kendi algı ve düşünceleri ile baş başa kalması önemlidir.

Sorular yazılı veya sözlü yanıtlanır. Soruların yanıtları bilinmiyorsa boş bırakılır. Bazen araştırma için zaman da tanınabilir. Çalışmanın sonunda sınıf tartışması yapılır. 

 20.Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi , Tarih Vakfı Yayınları, 2005, s.36

Nedenler ve Sonuçlar İlişkisinin Balık Kılçığı Tekniğiyle Analizi

Dilara Kahyaoğlu

2007

I. Adım (öğretmen sunumu)

Nedir?

Balık kılçığı tekniğinden yararlanarak neden-sonuç ilişkilerinin nasıl gösterildiği örneklerle gösterilir (bkz. yöntem-teknik ve nedir?).

Nedir?

tarihte neden ve sonuç ilişkisi

“Günlük yaşamda olsun, tarihsel süreç içinde olsun, hiçbir önemli olay tek bir  nedenin sonucu olamaz. Değişik düzeylerde bir çok nedenin bulunması olasıdır ve araştırmacı, kendisine önemli görünen nedenleri rastlantısal ve önemsiz nedenlerden ayırt etmelidir.”

(E.H.Carr, Tarih yazımında nesnellik ve yanlılık, imge, 1992 )

Karşılaştırmalı Kavram Çalışması: “Nedir, Ne Değildir !”

Dilara Kahyaoğlu

2007

I. Adım (ev çalışması)

Açıklamalı kronoloji hazırlanması

Sayfa 35-39 arasındaki ana metin kullanılarak [burada kullanılan örnek budur, farklı metinlerle de aynı çalışma yapılabilir elbette] açıklamalı kronoloji çalışması yapılır. Bu çalışma ana metindeki bilgilerin kavranılmasına dönük giriş niteliğinde bir etkinlik olarak düşünülmelidir.

II. Adım (küçük grup çalışması)

Kavram çalışması 1:    “…” nedir?

         

Batılılaşma, modernleşme, liberalizm, sosyal-devlet, milli iktisat, kavramlarından her biri bir gruba verilir; öğrenciler birikimlerini kullanarak ve  35-39 arasında yer alan ana metinden yaralanarak aşağıdaki çalışmaları yaparlar.

örneğin:

 “ Batılılaşma deyince aklıma gelenler …” sorusunu düşünerek aklınıza gelenleri zihin haritası tekniğini kullanarak gösterin.” Yönergesi verilir.

Diğer kavramlar için de aynı beklenti geçerlidir. Her grup farklı bir kavram üzerinde çalışır.

          Çalışma sonunda örnekte olduğu gibi bir model ortaya çıkabilir. Aşağıdaki örnek sadece “batılılaşma” ile ilgili olarak hazırlanmıştır.

Kadın Hareketlerinin Analizi

Dilara Kahyaoğlu
2007

I. Adım (ikili çalışma)

Açıklama kronoloji hazırlanması

“Kadın hareketleri  parçasından  (yanda) ve/veya araştırmalardan yararlanarak açıklamalı bir kronoloji hazırlayınız, tarihlerin yanına yazılan açıklamalar olabildiğince ayrıntılı olmalı”  yönergesi ile çalışma  başlatılır (örnek 1).

Örnek 1      Açıklamalı Kronoloji

1789 Kadınların siyasal ve toplumsal yaşamda erkeklerle eşit haklara sahip olmasını savunan kadın hareketleri ilk kez gelişti
1791 Olympe de Gouges, Kadın Hakları Beyannamesi"nde şunları yazıyordu:
"Kadın özgür doğar ve erkekle eşit haklara sahip olur. Temel olarak, bütün egemenliklerin ilkesi, kadınla erkeğin bileşiminden başka bir şey olmayan millettedir. Kanun önünde eşit olan bütün kadın ve erkek vatandaşlar, kabiliyetlerine göre ve faziletleriyle, yeteneklerinden başka hiçbir ayrıma uğramaksızın, bütün yüksek onurlara, yerlere ve kamu görevlerine eşit olarak kabul edilebilmelidir. Kadın giyotine çıkma hakkına sahipse, yargıçlar kuruluna yükselme hakkına da sahip olmalıdır... Kadınlar uyanınız!"

İnsanlar, Mekanlar, İlişkiler Haritasıyla 19.Yüzyılda Gündelik Yaşamın Analizi

Dilara Kahyaoğlu

2007

 I. Adım (sınıf çalışması)

“insanlar- mekanlar- ilişkiler haritası” nedir?

Örnek 1’de  Abdurrahman Sarıpınar isimli, günümüzde yaşayan bir köylünün gündelik yaşamına dair ipuçlarını barındıran bir öykü var… Bu anlatıdaki ipuçlarından yararlanarak  “insanlar- mekanlar- ilişkiler haritası” hazırlanmıştır (örnek 2).

          

Yöntem öğretme çalışması şu şekilde yapılabilir.

*Öykü okunmaz. Sadece harita (örnek 2) dağıtılır ve öğrencilere sorular sorarak yorum yapmaları istenir:

*Abdurrahman Ağa nasıl yaşar? Bir günü, bir haftası, bir ayı nasıl geçer?

*En çok ve en az ilişkide bulunduğu mekanlar neresidir? Onun için olmazsa olmaz mekan neresidir. Neden?

             *Eviyle ilişkisi nasıldır?

             *Şehre ne için gelip gidiyor olabilir?

*Abdurrahman Ağa yerine karısının hayatını böyle bir haritaya dönüştürseydiniz tasarımını      nasıl yapardınız?

Daha sonra öykü okunur. Öğrenciler verdikleri yanıtlarla öyküden edindikleri

verileri ve izlenimlerini karşılaştırır. Öğretmen tekrar sorar

          *Şimdi ne düşünüyorsunuz? 

Toplumsal Değişimi Simgelerle Anlatmak

Dilara Kahyaoğlu

2007

I. Adım (küçük grup çalışması)

Değişimin simgeleri çizelgesinin hazırlanması

         

“Size dağıtılan tablodaki örnekleri dikkate alarak “değişen toplumsal yaşamı temsil eden simgeler bulun. Bunu yapabilmek için kaynak kitabın sayfa 25-31 arasında yer alan ana metni, görselleri ve alt yazılarını çok dikkatle okumalı ve incelemelisiniz. Ayrıca kitabın önceki bölümlerde yaptıklarınızı hatırlayıp birikiminizi kullanınız” yönergesi verilir. (örnek)

malzeme

Büyük boy kağıt. A3 olabilir veya dört tane A4 kağıdı bir araya getirilerek yapıştırılır. Ayrıca renkli kalemler boyalar.

Dikkat: Bu simgeler her şey olabilir, bu konuda zorlamaya gerek yoktur. Önemli olan neden onu seçtiklerini açıklayabilmeleridir. Yani üzerinde düşünülmüş, tartışılmış, mantıklı bir açıklamanın olması yeterlidir. Bir kısmı boş bırakılabilir. O zaman onlarla ilgili bir şeyler buldukça gelip listeyi tamamlarlar. Veya akıllara takılmış bir soru olarak da kalabilir…

Okuma Parçaları ve İçerik ile İlişkilendirilen Öyküler, Tarihsel Karakterler Yaratılması

Dilara Kahyaoğlu
2007

I. Adım (küçük grup çalışması)

Paragraflara isim vererek “pamuk” metninin analiz edilmesi

“Pamuk metnini okuyup, inceleyip paragraflara bir başlık verin… Bunlar öyle başlıklar olmalı ki tüm paragrafı özetlesin, paragrafta anlatılanların özelliğini yansıtsın. Soru şeklinde de olabilir.

Çalışmaya başlamadan önce  öncelikle metnin satırlarını numaralandırınız çünkü bazı paragrafları ikiye veya üçe ayırmanız gerekebilir, ayrıca hepimizin neyi kastettiğinin açık bir biçimde anlaşılması iyi olacaktır. Sonucu bir çizelge veya zihin haritası hazırlayarak göstereceksiniz” yönergesi verilir.

Dikkat! Satırları numaralandırırken birer birer değil, beşer beşer yapmak iyi olacaktır,  yoksa sayılar üst üste biner.

Bu çalışma bir önceki çalışmada kullanılan tekniğin biraz daha yerleşmesi için yapılabilir,  aynı zamanda böyle bir teknik kullanılarak; iyi, kaliteli bir okuma sağlanır. Öğrenci içeriğe dair bilgi edinir veya en azından bu konuda  “bilgi” girişi sağlanır. Çalışma sonunda paylaşım ve geri bildirim yapılır.

Görsel Materyallerle Gözlem ve Saptama Çalışması Yapmak

Dilara Kahyaoğlu
2007

(sınıf çalışması) Öğrencilere kitapta yer alan malzemelerle ilişki kurmaları, ana metinle ilişkilendirmeleri vb. açısından şu tip sorular sorulabilir.

örnek sorular

1. Resimleri inceleyiniz, bu resimler bu bölümlerde ne arıyor?

          -inceleme süresi verilmeli…

2. Bu resimlere siz bir isim vermek isteseydiniz, hangi isimleri verirdiniz? Neden?

          -süre verilmeli…

3. Kristal Saray için, “dönemin ruhunu yansıtıyordu” deniyor. Bu yapı için, neden böyle bir niteleme yapılmış olabilir.

4. Resimler arasında üçüncü zümreyi temsil eden kişiler var mı? Gözlemleyiniz.

          -Bu arada “üçüncü zümre” (s:11) parçasının sessizce okunması sağlanabilir.

5. Kraliçe Victoria, kadındı ama kadın haklarına karşıydı.  Neden Olabilir? Düşüncelerinizi görselin yanına yazınız.

vb.

Aşağıdaki görseller, ilgili kaynaktan seçilerek, örnek olarak verilmiştir.

Resim No 1

Bir Konunun Ön Araştırma Kurallarına Göre Analizi

Dilara Kahyaoğlu

2007

Çalışma Teması: Köle ayaklanmaları ve Kölelik

I. Adım (ev çalışması)

Ön Araştırma Çalışması

          Öğretmen başvuru kaynaklarından bulduğu “köle ayaklanmaları, kölelik” vb. ile ilgili metinleri çoğaltarak dağıtır. Aynı temayı ele alan en az iki kaynak seçilmelidir. Özet, derleme yapılmamalı aynen çoğaltılmalıdır. Ayrıca aşağıdaki örnek çalışma prosedürü ve örnek’teki çizelge veya benzerleri öğrencilere dağıtılır. (bkz. yöntem-teknik)

          Öğrenciden beklenen, örnek’te olduğu gibi çalışmasını tamamlayıp, getirmesidir. Gelen raporlar sınıfta paylaşılır.

          Dikkat: Bu, araştırmaya hazırlık amacıyla oluşturulmuş teknik bir çalışmadır. Öğrenciden bu aşamada beklenen sadece budur. Öğrencilerden araştırma yapmaları beklenmemektedir. Ama isteyen çalışmasını devam ettirebilir.

Olgulardan Kavramlara, Kavramlardan Genellemelere

Dilara Kahyaoğlu
2007

I. Adım  (öğretmen sunumu)

Genelleme nedir?

Genelleme nedir konusunda açıklama yapılır, örnekler verilir. (bkz. yöntem-teknik*https://tarihegitimi.blogspot.com.tr/2017/08/genelleme-ve-elestirel-dusunme.html )

II. Adım (küçük grup çalışması)

 Genelleme çalışmasının yapılması

         

“Sayfa 15-19** arasını inceleyiniz. Orada yer alan temel olguları derleyip hangi kavram veya kavramlarla ilişkili olduğunu saptayıp  buradan  hangi genelleme veya genellemelere ulaşıldığını bulmaya çalışınız. (örnek)

        Bu çalışmanın ardından sınıf içi tartışma ve geri bildirim yapılır.

      Bu çalışma zor gelebilir. Başlangıçta aşağıdaki örneğe benzer, daha basit bir örnek hazırlanıp onun üzerinde ön çalışma yapılırsa meselenin kavranması açısından daha iyi olacaktır.

Genelleme ve Eleştirel Düşünme Becerileri

Dilara Kahyaoğlu

2007

      

http://www2.warwick.ac.uk/services/communications/medialibrary/images/november2011/shell_08.jpg
https://en.wikipedia.org/wiki/Ammonoidea
Anlamak için genelleştiriyoruz. Yaptığımız işler ammonitlerin iskelet yapısına çok benziyor.

Tanım: Genelleme, olayların veya olguların sergilediği düzenlilik ya da ilişkileri ortaya koyan tümel, külli önerme. (FTS, Paradigma)

Tarih disiplininde genelleme; olguları araştırma, toparlama, seçme, düzenleme aralarında ilişki kurma ve kavramsallaştırma sonucu oluşan bir önermedir. Bu önerme en nihayetinde bir tarihçinin görüşüdür. Bu nedenle genelleme olarak karşımıza çıkan önermeleri iyi analiz etmek gerekir. Böyle bir analiz aynı zamanda “eleştirel düşünme becerileri”nin bazı basamaklarının uygulanması anlamına gelir.

Dönüşüm-Değişim Çizelgesiyle Bir Metnin/Durumun Analizi

Dilara Kahyaoğlu

2007

Çalışmanın Aşamaları

I. Adım (ev çalışması)

Okuma ve sözlük çalışması

Kaynak kitaptaki, Sayfa 15-19* arasındaki bölüm okunmak üzere ev çalışması olarak  verilir. Ayrıca aşağıdaki örnek çizelgede yer alan kavramlarla ilgili önceden sözlük çalışması yapılmasının çok faydası olacaktır.

II. Adım (küçük grup çalışması)

Ne? Neydi? Ne oldu? Çizelgesi

“Sizlere dağıtılan çizelgedeki (örnek 1) boşlukları metinden yararlanarak tamamlamaya çalışacaksınız. 19. yüzyıla gelindiğinde sözü edilen konularda ne tür değişimler olmuştur? Eskiden neymiş, 19 yüzyılda nasıl bir dönüşüm yaşanmış? Yani Neydi? Ne oldu? tablosu hazırlayacaksınız. Tabloda yer alan örnekleri inceleyerek işe başlayabilirsiniz.” yönergesi verilir.

 Bu çalışmanın tamamlanmasından sonra sınıf tartışması yapılır.

Daha sonraki çizelge tamamen boş olarak verilebilir. Ama ilk çalışmada birkaç örnek görmeleri yararlı olacaktır.