Bilim Nedir? Bilim Kurgu Nedir?

Dilara Kahyaoğlu
2009

http://vinylzart.com/shop/product.php?productid=11

 “Bilim Nedir? Karşılaştırma ve Tartışma ” (bireysel çalışma)

Aşağıdaki (vb.) metin (örnek 1) çoğaltılarak öğrencilere dağıtılır ve sorular (örnek 2) eşliğinde analiz edilir. Bilimsel yöntem üzerine çalışma yapılmak istenirse, ek 1’deki metinden de yararlanılabilir.

Örnek 1

BİLİM NEDİR?

Tanımlar… Kısa açıklamalar…

Sosyal Bilimler Sözlüğü: 1. Beş duyunun algı alanına giren nesne, olgu veya ilişkilerin; gözlem, test, tümevarım, tümdengelim, doğrulama gibi yöntemlerle sistematik olarak incelenmesi.  2.Realitenin incelenmesi, anlaşılması, açıklanması sürecinde insanın algı ve gözlem vasıtalarını kullanarak çeşitli yöntemlerle ürettiği ve sistemleştirdiği bilgiler bütünü.

TDK Sözlüğü: Bilim, “Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi.”; “Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi.”; “Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir ereğe yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci.”

AnaBritannica: Nesnel dünyaya ve bu dünyada yer alan olgulara ilişkin tarafsız gözlem ve sistematik deneye dayalı zihinsel etkinliklerin ortak adı. Bütün bilimlerin amacı genel doğruların ya da temel yasaların bilgisine ulaşmaktır.

Felsefe Sözlüğü: a) Bizim dışımızda bir olgular dünyasının, b) bu dünyanın insan için anlaşılabilir olan bir dünya olduğu ve c) bizim dışımızdaki bu dünyayı bilme ve anlama çabasının değerli bir uğraş olduğu inanç ya da kabullerine dayanan bilim, olgusal bir faaliyet olarak ortaya çıkar. Olguları betimlemekle yetinmeyip; olguların nedenlerini, onların niçin oldukları gibi olduklarını belirtir. Bilimsel bilgi doğruluğu sınanabilir, test edilebilir bir bilgidir. 

Örnek 2      Benzerlikler  ve Farklılar

“1.Tanımların olduğu metni inceleyerek, en az iki tanım içinde geçen ortak sözcükleri  bulunuz.  2. Tanımların olduğu metni inceleyerek, sadece bir tanımda olan, diğerlerinde olmayan ifadeleri, açıklamaları bulunuz.”
	ORTAK sözcükler	FARKLI ifadeler
SB Sözlüğü	Olgu, gözlem, deney	…tümevarım, tümdengelim gibi yöntemlerle sistematik olarak incelenmesi.
TDK Sözlüğü		…gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi.
Ana Britannica		… genel doğruların ya da temel yasaların bilgisine ulaşmaktır.
Felsefe Sözlüğü		…olguların nedenlerini, onların niçin oldukları gibi olduklarını belirtir.
Eğer önemli sayıda farklılık bulduysanız; bu farklı açıklamaları birbirleriyle kıyaslayınız… Bu farklılıklara rağmen “bilim” tanımının her kaynakta “benzer” bir şekilde ifade edildiğini söyleyebilir miyiz?

“Bilim Kurgu Nedir? Karşılaştırma ve Tartışma …” (grup çalışması)

Bilimkurgu kartı ve aşağıdaki metin (örnek 3) birlikte okunur. Daha sonra oluşturulan gruplar öğretmenin vereceği sorular eşliğinde tartışır ve örnekte bulunan çizelgeyi birlikte tamamlar (örnek 4).

Örnek 3

BİLİM KURGU

Bilimsel buluşların, teknolojik gelişmelerin, gelecekteki olay ve toplumsal değişimlerin insanlar üzerindeki etkilerini araştıran, 20.yüzyılda gelişmiş bir edebiyat ve sinema türü. Bilimkurgu bilimsel olgu ve ilkelerden yola çıkan gelecek tahminleri biçiminde olabileceği gibi, bu olgu ve ilkelere açıkça aykırı düşen, bilim dışı bir nitelik de kazanabilir. Ama her iki bilimkurgu türünde de bilime dayalı bir inandırıcılığın sağlanması gereklidir. Örneğin Mary Shelley’in Frankenstein’ı ve R.L.Stevenson’ın Dr. Jeykll ile Mr. Hyde’ı bilimkurgunun öncüleri sayılırken; Bram Stoker’ın Drakula’sı bütünüyle doğa üstü olaylara dayandığı için bilimkurgu romanı sayılmaz. Gerçek anlamda bilimkurgu, ancak 19.yüzyılın sonuna doğru, Jules Verne’nin bilimsel serüven romanları ve H.G.Wells’in bilimsel yaklaşımlı toplumsal eleştiri romanlarıyla ilk ürünlerini vermiştir.

Bilimkurgunun kendi başına bir tür olarak ortaya çıkması 1926’dan başlatılır. İngilizce’deki science (bilim) ve fiction (kurgu) sözcüklerinden scientifiction terimini ortaya atan Hugo Gernsback, bu tarihte Amazing Stories isimli ilk bilimkurgu dergisini yayımlamaya başladı. 1930’da yayımlanmaya başlayan Astounding Science Fiction bilimkurgu dergisinde, İsaac Asimov, Arthur C. Clarke ve Robert A. Heinlein gibi yazarların öykü ve romanlarının yayımlaması, bilimkurguya ciddi bir edebiyat türü olarak değer kazandırdı.

Sinema tekniğinden ulaşılan ileri aşamalar, özel efektlerin olağanüstü gelişmesi, özellikle ABD’nin geniş olanaklar sağlayan stüdyoları ise, sinemada ilginç bilimkurgu örneklerinin doğmasına yol açtı. Üst üste hasılat rekorları kıran bu ilk büyük bütçeli yapımlar arasında: Lucas’ın Yıldız Savaşları (1977), Spielberg’in Üçüncü Türden Yakınlaşmaları (1977) ve Wise’ın Uzay Yolu (1979) sayılabilir

AnaBritannica, s. 160-161

Örnek 4      Bilim Kurgu Nedir? Karşılaştırma ve Tartışma

Bilim kurgu nedir?	Saptamalar
Bilim nedir?	Saptamalar
Benzerlikler	Farklılıklar
	Bilim	Bilimkurgu

Soruşturma, Araştırma (sınıf çalışması)

Yukarıdaki çalışmaların ardından gerçek bir Ay’a gidiş belgeseli izlenir… 

Bütün bu çalışmalardan sonra öğretmen, “insan neleri hayal etmiş, neleri gerçekleştirmiş, daha neleri gerçekleştirmek istiyor” sorusunu sorar ve bu sorulara sınıfça yanıt verilir, gelen yanıtlar sınıf tahtasında listelenir (örnek 5).

Örnek 5  Soruşturma, Araştırma

Hayal Edilenler	Gerçekleşenler	Hayal Edilenler
Aya Seyahat	Gerçekleşti 1969	Dinozorların canlandırılması
Denizaltılar	Gerçekleşti	Kanser aşısı
Kalp nakli	Gerçekleşti	Tatlı su üretimi
“Mars’ta su var” iddiası	Evet, 2008	Tükenmeyen, zararsız, maliyetsiz enerji
Biyo-moleküler bilgisayarlar	Evet, 2002	Tükenmeyen, zararsız, maliyetsiz gıda kaynakları

---

NOT: Linkte belirtilen çalışmanın devamıdır. Bunları bir "Etkinlik Paketi" olarak düşünmek lazım. https://tarihegitimi.blogspot.com.tr/2017/10/aya-seyahat-ve-jules-verne.html

Bu çalışma, Düşünme Eğitimi dersine kaynak kitap hazırlama projesi kapsamında,  "Genetik" teması için yapılmıştı. Basılmadı.

*Kaynak gösterilmeden, aktif link verilmeden kullanılamaz.