Minos ve Miken Uygarlıkları

Dilara Kahyaoğlu
1997-2004
Kasım 2017

Kavramsal ve Olgusal Çerçeve

Minos uygarlığından kalanlar, Girit ve çevresinin coğrafi özellikleri, Knossos sarayının özellikleri, duvar resimlerinin yorumu, uygarlığın yok oluşu üzerine tezler, tanrıça kültünün özellikleri ve belirtileri, Knossos ile Akha şatolarının mimari açıdan karşılaştırılması ve çıkarımlar, İlyada Destanı bağlamında “efsanevi” Miken kültürü…

Girit ve Ege Denizi

MİNOS UYGARLIĞI

Ege Uygarlığı Ege adaları ve Ege Denizi kıyılarında yaşayan toplulukların oluşturduğu ortak bir uygarlıktır. Bu bölgede sırasıyla Girit, Miken ve Yunan Uygarlıkları meydana gelmiştir.

Girit Adası merkezli uygarlık Minos Uygarlığı adıyla bilinir. Bu isim efsanevi kral Minos’un adından ötürü verilmiştir. Bu kültür, Ege Uygarlıklarının en eskisi olup, halkının kökeni konusunda henüz bilgi sahibi değiliz.

Knossos Sarayı, canlandırma.

MÖ 2100 ve 1400 yılları arasında süren uygarlığın merkezi adanın kuzeyinde bulunan Knossos Şehriydi. Burada iki hektarlık arazi üzerine kurulmuş, duvarları fresklerle donatılmış görkemli bir saray bulunmuştur. Knossoss Sarayı adı verilen bu saray, bugün tamamen ortaya çıkarılmış durumdadır.

Ege Gemileri, ilk dönemlerde böyleydi.
Canlandırma.

Kilden tabletlere yazdıkları yazıları oldukça kendilerine özgüdür ve bugüne kadar okunamamıştır. Grit’in Ege Uygarlıklarının ilk merkezi olmasının nedeni hem coğrafi konumu hem de tunç üretim merkezi olmasıdır. Tunç için gerekli bir madde olan kalay İspanya’dan getiriliyordu, Girit hem bu ticareti yapıyor, hem de Kıbrıs’tan getirdiği bakırla kalayı karıştırarak tunç üretebiliyordu. Bu yüzden deniz ticaretinde de gelişen Giritliler bu ticaret sayesinde diğer uygarlıklarla kültürel bir alışverişte bulunma şansına sahiptiler.

Girit Vazosu

Tipik bir Akdeniz uygarlığı olan Girit’te bugün olduğu gibi şarap ve zeytinyağı üretimi yapılıyordu. Bu amaçla ürettikleri büyük küpler kazılarda ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca eşsiz güzellikte Girit vazoları da önemli bir ihraç ürünüydü. Vazolar tıpkı Girit saraylarının duvarları gibi çeşitli figürler kullanılarak süslenirdi.

Girit dininde dişil tanrısallık egemendir. Tanrıçalar kültü ay ve yılanla ilişkilendirilmiştir. Kadının oynadığı rol fresklere de yansımıştır. Girit’te kadın; özgür, şen şakrak, akrobasi gösterilerine varıncaya dek erkeklerle yarışan bir görüntü sergiler. Ataerkil düzenin yerleşmesini; erkek tanrısallığın birincil duruma geçişine bağlayanlar, bu değişimin nedeni olarak kuzeyden gelen istilacıları gösterir. MÖ 1400 yıllarında önce Akhaların, arkasından da 1200 yıllarında Dorların saldırılarına uğrayan bu arada da depremlerin etkisi ile sarsılan Girit Uygarlığı parlak dönemini yitirdi. Uygarlık Merkezi Peloponnes yarımadasına kaydı.

Girit'in Yılanlı Tanrıçası olarak bilinen figürin
Neyi temsil ettiği tam olarak bilinmemektedir.
Ayin yöneten bir rahibeyi de temsil ediyor olabilir.

MİKEN UYGARLIĞI

Miken Akropoli'sinin canladırlıması

Miken Uygarlığı Mora Yarımadası’nı (Peloponnes) işgal eden Akhalar tarafından kurulmuş bir şehir devletleri uygarlığıdır (MÖ 1700 ). Yarımadayı aralarında eşit olarak paylaşan Akha kabileleri buralarda şehir devletleri kurdular. En önemlisi Miken (Mycenai) şehri olduğu için bu Akha uygarlığına “Miken Uygarlığı” adı verilmiştir. Girit saraylarının aksine Akha şatoları tahkimli şatolardı. En tanınmışları Girit’teki gibi fresklerle süslü Miken ve Trins (Tryns) şatolarıydı.

Altın mask, Agamemnon’a ait olduğu ileri sürülmüştür. 

Ayrıca Mikenlerden üç tip mezar kalıntısı kalmıştır. Bunlar: Kuyu, Oda ve Kubbeli mezarlardır. Bu mezarlar altın, gümüş, tunç ve fildişi maddelerden yapılmış süs eserleri, çeşitli silahlarla, kap kaçaklarla dolu olarak bulunmuştur. Ayrıca yüzlerinde altın maskeler bulunan ölüler bulunmuştur. Bulunan eserlerin bir kısmı Girit eserleridir.

ÇALIŞMA, ARAŞTIRMA, DÜŞÜNME, TARTIŞMA

1. Metinde geçen yer ve bölge adlarını harita üzerine işleyiniz.

2. Resimlerden hangileri arkeolojik belgedir. Neden?

3. TEMEL SORU: Minos Uygarlığı’nı diğer uygarlıklardan ayıran temel farklar nelerdir? Araştırıp, tartışınız ve saptamalar yapınız. Dikkat: Elinizdeki metin bu soruyu yanıtlamak için yeterli değildir.

4. Miken  Kuyu Mezarları’nda bulunan eserlerin bir kısmı Giritlere aittir. Bunun nedenleri neler olabilir?

5. Ege/Akdeniz  ticaret gemileri konusunda kısa bir araştırma yapınız.  Özellikle tarihsel süreç içindeki teknik gelişmeye ışık tutan gemi resimlerine ve bilgilerine ulaşmaya çalışınız ve bulduklarınızı paylaşınız. (Burada önemli olan çok şey bulmak değildir. Önemli olan araştırmaya, bulmaya çabalamaktır. )

6. Metinde, Girit’te kadının rolü konusunda kısa bir bölüm vardır. Bu konuda daha detaylı bilgiler ulaşma olanağımız var mı? Düşüncelerinizi yazınız. 

7. Minos ve Miken uygarlık kalıntıları nelerdir? Bunlardan ne tür sonuçlar çıkartılabilir?

EK 1

Schliemann, Mycenae Akropolü'nde.  Harper's Weekly'de (28 Nisan 1877) yayımlanmış. s. 338 & 339

DİĞER bloglarıma da bkz. 

"MAYA MOR RASTGELE KARŞILAŞMALAR" TEFRİKA ROMAN

https://tefrika-mayamor.blogspot.com/

TARİH İÇİN KAYNAK

https://kaynaklarlatarih.blogspot.com/

ANLATI, ÖYKÜ, OYUN

https://babillkulesi.blogspot.com/