Genetik ve Ayrımcılık: Tartışma Konuları

Dilara Kahyaoğlu
2009

1. adım: (Sınıf Çalışması)

”Güdümlü Okumayla Metin Analizi”

Genetik ve Ayrımcılık kartı, güdümlü okuma yöntemiyle okunur. Bir kişi veya öğretmen metni yüksek sesle okurken diğer öğrenciler de ellerindeki kartlardan bunu takip ederler. Gerektiğinde okuma yer yer kesilerek sınıftan gelen sorular tartışılabilir veya öğretmen gerekli açıklamalarda bulunur, böylelikle metnin içeriğiyle ilgili ön çalışma yapılır. Bu çalışma, öğrencilerin ilgili metinde yer alan kavramlarla ilgili ortak bir görüş oluşturmasına yardımcı olan bir yöntemdir. Sınıfta tartışma öncesi temel noktalarda/vazgeçilemeyecek konularda ortak bir “dil” oluşturulması, sağlıklı bir tartışma yürütmek için önemli ve gereklidir. Öğretmenin gelebilecek soruları önceden tahmin etmesi ve hangi konularda açıklama yapacağını önceden saptayarak hazırlık gelmesi de önemlidir (örnek 1).

   Örnek 1 Gelebilecek Sorular ve Açıklama Yapılacak Noktalar

SORU Kartın başındaki soruyu sorabilirler veya tartışmak isteyebilirler…	Bu sorunun tartışılmasını sonraya bırakmak iyi olur. Zaten kartın amacı bunu tartıştırmaktır…
SORU Kısırlaştırma yöntemlerini sorabilirler…	Bu konu vesilesiyle fen bilimleri ile ilişki kurulmak isteniyorsa ve öncelikli görülüyorsa fen bilgisi öğretmeni kaynak kişi olarak sınıfa gelerek ve başka bir yöntemle bilgi verebilir veya öğrencilerden araştırmaları istenebilir. Bana göre önceliği olan bir konu değildir…
AÇIKLAMA “Bilimsel teorileri temel alarak geliştirilen yasalar” konusunda…	Soru gelmese de öğretmen bu konuda araştırma yaparak kısa bir bilgi verebilir. Bu bilgi “bilimsel teoriler”in, yasalarla ilişkilendirilmesi konusunda tartışma malzemesi sağlayacaktır. Sözü edilen bilimsel teoriler nedir? Bunlar bugün geçerli olmadığına göre o bilimsel teorilere ne oldu? Demek ki bazı şeyler değişebiliyor…  Demek ki bilimsel teoriler, ayrımcılık konusunda bir zamanlar bir dayanak oluşturmuş. Peki şimdi? Bütün bu sorular, akılda kalarak ama metnin okunması bittikten sonra tartışılabilir. Akla gelen sorular sonradan tartışmak üzere aynı anda tahtaya yazmak yararlıdır?
SORU “ırk ıslahı” nedir? diye sorulabilir…	Bunun açıklaması metinde var. Kendileri çıkartabilirler. Bunun cevabını öğrencilerden beklemek gerekir. Ama daha sonra, Nazi Almanya’sından da örneklerle mesele somutlanabilir.
SORU İnsanın evrimini yönlendirmek mümkün müdür? Sorusu gelebilir	Bu sorunun cevabını sonraya bırakmak iyi olur. Bazı soruların tek bir cevabı veya kesin bir yanıtı olmayabilir veya şu an için olmayabilir.  O zaman bunu da açıkça söylemekte yarar vardır….
“Moleküler Biyoloji”, “Alzheimar”, “Akdeniz Anemisi” nedir? diye sorulabilir.	Bu konu vesilesiyle fen bilimleri ile ilişki kurulmak isteniyorsa ve öncelikli görülüyorsa fen bilgisi öğretmeni kaynak kişi olarak sınıfa gelerek ve başka bir yöntemle bilgi verebilir veya öğrencilerden araştırmaları istenebilir. Bu konuyu ilgilendiren bir tartışma yapılacaksa kısa bir bilgi girişi yararlı olacaktır.
AÇIKLAMA Sigorta şirketlerinin anlamı ve önemi…	Bu konu tartışmayla ilgiliyse (ben öyle düşündüm) bilgi vermekte yarar vardır. İnsanlar için sigorta şirketlerinin neden hayati önemi olduğuna dair örnekler verilirse daha mesele somut olarak daha iyi anlaşılır.

2. adım (Sınıf Çalışması)  

Metinden Tartışma Sorularının Çıkarılması Yoluyla Tartışmaların Amacının Belirlenmesi

Birinci adımda yapılan çalışma esnasında ve sonrasında tartışılması gereken konuları öğrenciler ve öğretmen önerir. Bunlar tahtaya yazılır. Öncelik sırasına göre veya içlerinden en önemlileri yine sınıfça seçilerek tartışılır.

Bunlar şunlar olabilir ki ipuçları birinci adımda da vardı.

Örnek 2    Tartışma Konuları

Tartışma konuları	Açıklamalar
Bilimsel teoriler, sosyal, ekonomik ve siyasi sistemi etkilemekte midir? Nasıl? Neden?	Örneğin yasalara dayanak teşkil etmesinin gerekçeleri neler olabilir? Daha başka ne gibi örnekler verilebilir? Özellikle psikoloji ve ölçme değerlendirme alanındaki çalışmalar, öğrenme kuramları, tüm eğitim sisteminin değişmesine nasıl etki ediyor? Öğrenciler bunu kendi yaşantılarından da çıkartabilirler. Bir zamanlar el yazısı zorunlu değildi ama üç yıldır zorunlu olarak öğretiliyor. Bir zamanlar zeka testleri vardı, neden, hangi “bilimsel” iddialardan yola çıkılarak bunlar uygulamaya konulmuştu.
Ayrımcı yasalara etki eden bilimsel teoriler bugün geçerli olmadığına göre, onlara ne oldu?	Bu başlık aslında yukarıdaki tartışma sorusunun alt başlığıdır. Zaten tartışma esnasında bu konuya gelinecektir ama “tartışmanın akışı başka yöne kayarsa” diye düşünerek bu tür önemli başlıkları not etmekte yarar vardır.
Bilimsel teoriler, ayrımcılık konusunda bir zamanlar bir dayanak oluşturmuş. Peki şimdi? Günümüzde durum nedir? Buna benzer uygulama örnekleri veya girişimler var mıdır?	Bu çok önemli bir tartışmadır. Öğretmenin de öğrencilerin de önceden araştırarak gelmesi tartışma esnasında güçlü argümanların gündeme gelmesini olanak sağlar. Bu konuda benzer girişim ve uygulamalar vardır. Örneğin son olarak Fransa’da üç yaşına kadar olan çocuklara televizyonun tamamen yasaklanması gündeme geldi. Bu yasak, bilimsel araştırma sonuçlarından ve bir ön kabulden kaynaklanıyor.
İnsanın evrimini yönlendirmek mümkün müdür? Doğru mudur?	Burada iki aşamalı tartışma konusu var. Mümkün olup olmadığı genetik biliminin bugün geldiği noktadan örnekler verilerek somutlanabilir. Muhtemelen “mümkündür” görüşü ağır basacaktır. Ama arkasından doğru mudur tartışmasını açmak gerekir ki bu da bizi “etik” konusuna getirir. Bu noktada “etik” kartını okumak için tartışmaya ara verip, daha sonra devam etmek iyi olabilir.

Bu çalışma, Düşünme Eğitimi dersine kaynak kitap hazırlama projesi kapsamında,  "Genetik" teması için yapılmıştı. Basılmadı.

*Kaynak gösterilmeden, aktif link verilmeden kullanılamaz.