Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) Problemi

Dilara Kahyaoğlu
2009

Araştırma ve Tartışma Sorularının Saptanması

1. adım: (Grup Çalışması)

Öğrencilerin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar kartını grupça okuyarak örnek 1’de yer alan çizelgeye göre çözümlemeleri istenir.

Örnek 1   Araştırma ve Tartışma Sorularının Saptanması

ARAŞTIRMA SORULARI	TARTIŞMA SORULARI
Genetiği değiştirilmiş tarım ürünlerinin insan sağlığı açısından saptanmış tehlikeleri nelerdir? Çevrecilerin iddiaları doğru mudur?	Tarımda verimliliğin artması açlık sorununa bir çözüm değil midir?
Yaşam alanı, ekolojik denge, biyoçeşitlilik nedir?	İnsanlar yeni ekolojik durumlara uyum sağlayamazlar mı? İnsanın evrimi bu anlamda da gerçekleşmiyor mu?
Ekolojik dengenin bozulması sadece günümüze has bir durum mudur? Tarihsel ve arkeolojik kayıtlar bunun cevabını nasıl veriyor?
Genetiği değiştirilmiş tohumları hangi şirketler üretiyor? İsimler, istatistikler…	Çok uluslu şirketlerin kazanma kaygısı dünyamızda tek belirleyici unsur mudur? Bu konularda kim, nasıl, neye göre karar verecek? Dünyanın geleceğini “kim” belirleyecek?
Avrupa Gıda Güvenliği otoritesi nedir? Neler Yapar? Nasıl karar alır? Üyeleri kimdir? Etkisi var mıdır? Türkiye üye midir?
Gıda sektörü dışında hangi alanlarda, hangi canlıların yapısı değiştirilmektedir? Neden? Veriler….	Bu çalışmalar insanın ve dünyanın geleceğini nasıl değiştirebilir, dönüştürebilir? Gelecekte neler olabilir?

2. adım (sınıf çalışması / bireysel çalışma)

Araştırma konularını her bir grup sınıfla paylaşır. En önemli görülen konular araştırılmak üzere seçilir. Öğrenciler araştırmalarını yaparak bir sonraki derse gelirler.

3. adım (sınıf tartışması)

Öğrenciler araştırma sonuçlarını sınıfla paylaşmaz ama öğrencilere araştırmaları sırasında -bağlama uygun olarak- akıllarına yeni sorular, tartışma konuları gelip gelmediği sorulur. İlk saptanan tartışma konularına ek olarak söylenenler varsa onlar saptanır ve toplam liste içinden en önemli görülenler tartışılmak üzere seçilir ve tartışılır. Öğrenciler araştırma sonucu elde ettikleri bilgileri görüşlerini desteklemek için argüman veya bir fikri çürütmek için karşı argüman olarak kullanırlar. Araştırma sonuçları önceden paylaşılırsa canlı ve doğal bir tartışma olamayabilir.

2. Metin İçi Sorular Yardımıyla Analiz Yapma, Araştırma,  

      Soruşturma, Düşünme, Tartışma

(bireyse çalışma / sınıf çalışması)

“Doğal Kaynak” kartı örnekte yer alan sorular (vb.) yardımıyla analiz edilir. Bu soruları öğretmen hazırlar ve çoğaltarak öğrencilere dağıtır. Öğrenciler bir ev çalışması (?) olarak bu sorular eşliğinde metni okur, gerekiyorsa araştırma yapar, kendi içinde düşünüp, tartışarak soruların cevaplarını yazar. Cevaplar sınıf içinde birlikte değerlendirilir, analiz edilir.

Örnek 2    “Doğal Kaynak” kartının metin içi sorularla analizi

SORULAR (öğrenciler için)	AÇIKLAMALAR (öğretmen için)
Bulunduğunuz bölgeyi biyoçeşitlilik açısından değerlendiriniz…	Biyoçeşitlilik kavramı daha önceden de geçmişti. Bu çalışmada örnek vermeye zorlanan öğrenci, kavramı tam olarak anlayıp anlamadığını da kavrayabilir. Veya getirdiği örnekler üzerinde yapılan geri bildirimler sırasında da anlayabilir.
Ülkemizin belli başlı doğal kaynakları nelerdir? Araştırarak yazınız…	Bu konuda sosyal bilgiler derslerinden de bilgileri olabilir. [1]
Ülkemize özgü yaşayan canlıları araştırarak yazınız…	Sosyal bilgiler ve / veya fen bilgisi derslerinde de bu konuda çalışmış olabilirler…
Bizim ülkemize özgü olmayan başka ülkelerden bize gelmiş olan hayvan veya bitkilere birkaç örnek vermeye çalışınız…	Öğrenciler bir çok bitki ve hayvan türünün başka bir yerden geldiğini, anayurtlarının başka yerler olduğunu bilmiyor olabilirler. Bu konuda farkındalık sağlanması açısından küçük bir araştırma yapmaları yararlı olabilir.
Metinde geçen şu tartışma ile ilgili siz ne düşünüyorsunuz? Tartışınız… “Türkiye’ye özgü canlıların genetik özelliklerinden faydalanmak, Türkiye’nin doğal kaynaklarından faydalanmaktır. Bu durumda Türkiye’nin bu faydalanma üzerinden ‘ticari hakkı’ doğar.” Görüşlerinizi argümanlarla destekleyerek savununuz.	Esas tartışma konusuna öğrenci böylelikle gelmiş olur… Burada doğru veya yanlış görüş yoktur. Önemli olan görüşlerin örneklerle, kanıtlarla desteklenmesidir.
Bize özgü hangi türler yok olmuş… Araştırınız…	Sosyal bilgiler ve / veya fen bilgisi derslerinde de bu konuda çalışmış olabilirler…
Ülkemizde hangi canlı türleri yok olma durumuyla karşı karşıya? Araştırınız…	Sosyal bilgiler ve / veya fen bilgisi derslerinde de bu konuda çalışmış olabilirler…
Canlı türlerinin yok olma nedenleri nelerdir? Araştırınız…	Sosyal bilgiler ve / veya fen bilgisi derslerinde de bu konuda çalışmış olabilirler…
Canlı türlerinin yok olmasının yolu genetik çalışmalar olabilir mi? Genetik biliminin yok olmuş bir türü  yeniden yaratması konusunda neler düşünüyorsunuz?	Aslında böylelikle başlangıç sorusuna tekrar dönülmüş olur: “Dinozorlar canlandırılsın mı?”

SONLANDIRMA ÇALIŞMASI

Genetik araştırmalarının çok yönlü yüzünün sorgulanması

Bütün bu birikimin üzerine öğrencilerden “genetik” üzerine bir deneme yazmaları istenebilir. Yazacakları, konuyu veya soruyu kendileri belirleyebilirler önemli olan seçtikleri konunun şu ana kadar yapılanlarla uyumlu olmasıdır. Bağlama uygun bir çalışma yapmak durumundadırlar ki birikimin sonuçları görülebilsin….

Bu çalışmanın kurallarını öğretmen daha ayrıntılı bir şekilde belirleyerek öğrencilere iletebilir. Örneğin deneme çalışmasında –mutlaka- metinlerde geçen kavramları, net bilgileri kullanmalarını, görüşleri belirtmelerini, bu görüşlere katılıp katılmadıklarını argümanlarla destekleyerek ifade etmelerini vb. bekleyebilir.

Deneme çalışmalarını, başlangıçta yapılan giriş çalışması ile karşılaştırmak; gerek beceri, gerekse içerik açısından bu zamana kadar elde edilmiş olan birikimle ilgili ipuçları verecektir.

NOT: Bu çalışma ile "Genetik" temalı çalışmalarımın sonuna gelmiş oldum.

 Bu çalışma, Düşünme Eğitimi dersine kaynak kitap hazırlama projesi kapsamında,  "Genetik" teması için yapılmıştı. Basılmadı.

*Kaynak gösterilmeden, aktif link verilmeden kullanılamaz.

---

[1] Disiplinlerarası ilişki kurmak için iyi fırsatlar…