Tüfek, Mikrop ve Çelik Belgeseli Üzerine Çalışma

Dilara Kahyaoğlu
2007

A) Tarım ürünlerin ana üretim merkezleri ve daha sonraki yayılım
https://jbrasseul.files.wordpress.com/2015/11/food_production_diamond.jpg

Tercihen 9.sınıf "ilk uygarlıklar" konularının bitiminde veya hemen başında Tüfek, Mikrop ve Çelik belgeselinin ilk bölümü izlenir.
Konuların sonunda izlenirse etkinliğin amacı farklı (1), başında izlenirse farklı olacaktır (2).
1. Konular işlendikten sonra, yani belli bir bilgi birikimi sonunda izlenir ve çalışma yapılırsa, bu; sentez tipi soruların cevaplanmasını, "yorum"ların yapılmasını kolaylaştırır. Böyle bir çalışma, öğrenme/eğitim etkinliklerinde daha üst aşamada işler yapıldığının göstergesidir.
2. İkinci olarak "ilk uygarlıklar" konusuna geçmeden önce belgesel izlenir ve sorular yanıtlanır. Bu da bilgi girişi demektir ki böyle bir ön çalışma; öğrencinin bundan sonraki konuları daha rahat anlamasını, kolay öğrenmesini etkiler.

Tarih Dersi Böyle de İşlenebilir

Dilara Kahyaoğlu

2007

Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi derslerinden bahsettiğim yazımda derslerimizi anlatma ve dinleme üzerine kurmuyorsak demiştim…

20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi kitabının bazı bölümlerini kullanarak bu bağlamda iki örnek vermek istiyorum.

Birinci örnek, sayfa 3’te bulunan “19.Yüzyılın Mirası” metni kullanılarak yapılan zihin haritasıdır. Öğrenciler de bu yöntemi kısa zamanda öğrenip çok iyi ürünler ortaya çıkarıyorlar. Böylelikle gerçek bir analitik okuma gerçekleştirme mümkün oluyor. Yalnız burada yer alan örneğin, sözü edilen konuya ait etkinliklerin sadece ilk aşaması olduğunu hatırlatayım. Aşağıdaki haritayı bilgisayarda kendim çizerek yaptım ama zihin haritası yapmak için birçok program da var. Öğrenciler renkli kalemler getirerek  elleriyle çiziyor. Çok da zevk alıyorlar.

II. Dünya Savaşı başlarken…

Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Dersi - 20. yüzyılda Dünya ve Türkiye Tarihi Kitabı

Dilara Kahyaoğlu

 Şubat 2007 

Hepimizi sevindiren ilk haberler Ocak 2002 tarihinde gelmeye başlamıştı: Liselere ‘20. Yüzyıl Tarihi’ dersi konulacak... O sıralar liselerin dört yıla çıkarılması da tartışılıyordu ve dersin hangi sınıfa konulacağına ise, liselerin 4 yıla çıkarılmasından sonra karar verilecekti.

Yıllardan beri UNESCO, Avrupa Tarih Öğretmenleri Birliği (EURO CLİO) Uluslararası Ders Kitapları Enstitüsü ve benzeri kuruluşlarla işbirliği yaparak bölgesel seminerler düzenleyen,  “Ders Kitaplarında İnsan Hakları Projesi” gibi bir projeyi TÜBA ile ortaklaşa yürüterek ders kitaplarının feci durumunu kamuoyu ile paylaşan Tarih Vakfı, işte tam da bu haberler üzerine alternatif, insan haklarına saygılı, tarihçilik mesleğinin gereğini yerine getiren, pedagojik açıdan ince ince düşünülmüş, ezberlemeye değil üzerinde çalışma yapmaya elverişli bir kitap  yazma projesini de gündeme getirdi. Kitap 2005 yılında piyasaya çıktı. Kitabın yazarları Gökçen Alpkaya ve Faruk Alpkaya idi…

Maalesef  tam o sıralar (Temmuz sonu 2005)  yeni bir haber duyuldu.  Bakan Hüseyin Çelik’in de onayladığı son duruma göre  “Çağdaş Tarih” sadece ve sadece genel liselerin ‘sosyal bilimler’ alanı ile sosyal bilimler liselerinde okutulacaktı.  “Sosyal Bilimler” alanının öğrenciler tarafından en az tercih edilen bir alan olduğunu, esas yığılmanın “Türkçe-Matematik” alanında olduğunu hatırlatmak isterim. Verilen mesaj şuydu: Bu dersi yani modern tarihi / yakın tarihi öğrenmeye sadece sosyal bilimler alanında okuyan öğrencilerin hakkı ve ihtiyacı vardır. Gerisi ne olursa olsun; nasıl olsa onlar mühendis olacak, doktor olacak ve yakın tarihlerini bilmeye, bilinçli yurttaşlar olmaya hakları yok, ihtiyaçları da yok. Zaten onların böyle şeylerle uğraşacak zamanları da olmayacak… Böyle mi? Ben bu karardan bu sonuçları çıkartırım. Keşke Oğuz Atay’ı okusalardı. 15 eylül 2006 yılında alınan karar gereğince bu dersin 2 saatlik seçmeli ders olarak konması da bu durumu düzeltemez.[1] Çünkü gerek fen bilimleri gerekse Türkçe-matematik alanı öğrencileri –öğretmenler de, idareciler de-  ÖSS’yi de düşünerek kendi alanları dışında seçmeli ders almak istemiyor, ayrıca kaç saatlik seçmeli ders hakları var ki…

Rapor 2007: Yeni 8. Sınıf TC İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Programı Hakkında Görüşler

Tarih Vakfı Tarih Öğretmenleri Çalışma Komisyonu

            Derleyen Dilara Kahyaoğlu

YENİ 8. SINIF TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK

PROGRAMI HAKKINDA GÖRÜŞLER

Tarih Vakfı Tarih Öğretmenleri Çalışma Komisyonu 23 nisan 2007 tarihinde toplanarak, yeni programı hem eskisiyle kıyaslayarak hem de kendi içinde; konuların niteliği, kazanımların niteliği, etkinliklerin niteliği, tarih metodolojisi, pedagojik yaklaşım, açısından analiz etmiştir. Ön rapor sayısız örnekle birlikte sayfalarca tuttuğu için, örneklerin azaltılarak daha kısa bir nihai rapor yazılmasına karar verilmiş ve böylelikle bu rapor ortaya çıkmıştır. Saptama ve değerlendirmelerimize ilişkin sonuçlar aşağıdadır.

1. KONULARIN NİTELİĞİ

       1.1. Bazı konular programdan kaldırılmıştır. İncelendiğinde bunların “BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI” ile ilgili konular olduğu görülmüştür. Kaldırılma gerekçesi olarak, bu konuların yedinci sınıfta işlendiğine dair bir açıklama getirilmiş olmakla beraber öğretmenler bu değişikliğe sıcak yaklaşmamışlar, Milli Mücadele konusuna başlarken Birinci Dünya Savaşı ile ilgili problemlere değinmeden başlamanın doğru olmadığını, geçen sene okunan bilgilerin unutulduğunu, her durumda mutlaka bir hatırlatma gerektiğini belirtmişlerdir.

1.2. Bazı eski  temalar başka isim veya başlık altına girerek varlıklarını sürdürmektedir. Bunlar öğretmenler tarafından “barışçıl değerlere” aykırı bulunan, “biz- ötekiler” ikilemini körükleyen, ders kitapları yazılırken “özcü ve normatif  önermelere” ister istemez yola açan, bu nedenle de en fazla eleştirilen, tarih ders kitabına yakıştırılmayan, ideolojik yüklemelerle dolu olduğu için kaldırılması en fazla istenen konulardı. Örnekler aşağıdadır.

Rapor 2008: Lise Tarih Programları Değişti (?)

Dilara Kahyaoğlu

Tarih Öğretmeni

Bu yazı Toplumsal Tarih dergisinin eki olan "Eğitim Bülteni"nin Eylül 2008 sayısında yayımlanmıştı.

Lise 9.sınıf tarih programı 2007 tarihinde yani gecen sene yayımlanmıştı. Bu  öğrenim yılından itibaren de uygulanmaya başlanacak.[1] Bu arada 10 sınıfların tarih programı da yayımlandı ama onun uygulanmaya başlanması ancak önümüzdeki seneden itibaren (2009-2010) olacak [2]. 

Gecen seneden beri büyük bir hızla devam eden yüzlerce gönüllünün katıldığı Ders Kitaplarında İnsana Hakları projesi (DKİH 2) çerçevesinde yeni müfredatlara uygun olarak yazılmış, her ders bazında onlarca kitap tarandı. Bilindiği üzere bu proje ders kitaplarında insan hakları projesinin ikinci ayağı. Birincisi  yıllar önce yapılmıştı ve o sırada eski müfredata ait ders kitapları incelenmiş, taramalar yapılmış, raporlar yayımlanmıştı [3]. Yeni 9.sınıf programının ete kemiğe bürüneceği ders kitapları henüz elimizde yok. Okullar açıldığında elimize ulaşacağını hayal ediyoruz ama nasıl bir tabloyla karşılaşacağımızı bilmemiz için müneccim olmaya gerek yok, özellikle DKİH 2 projesinin sonuçları ders kitaplarının nasıl olacağına dair önemli ipuçları veriyor. DKİH 2 sonuçları, “yeni müfredat”a uygun olarak yazılan sosyal bilgiler ders kitaplarının, beklentinin aksine paradigmatik bir değişim geçirmediğini göstermiştir.