Dilara Kahyaoğlu
2013
 |
| Bir akşam yemeğinde soldan sağa; : W. Nernst, A. Einstein, M. Planck, R.A. Millikan ve von Laue. Kasım 1931 |
Bilim İnsanı, insan ve baba olarak
Max Planck
Max Planck
1858’de doğdu. Büyük savaşın bitişinden iki yıl sonra 1947’de Göttingen’de
öldü. İki büyük savaşı da görmüş olan Planck, Kuvantum Kuramı’nı (Kuantum
Mekaniği) geliştiren Alman Kuramsal (teorik) fizikçi olarak dünya çapında tanınan
biridir. 1918 yılında fizik dalında
Nobel ödülünü de kazanmıştır.
Fizik öğrenimi için üniversiteye başvurduğunda, dönemin
büyük fizikçisi, "Bu alanda (fizikte),
neredeyse her şey zaten keşfedildi ve geriye kalanlar sadece doldurulması
gereken birkaç delik." demişti.
Planck’a kadar radyasyon enerjisi sürekli bir akış olarak varsayılıyordu. Buna göre spektrumun kısa dalga (yüksek frekans) kesiminin alabildiğine geniş
olması, hatta sınırsız uzaması (sonsuz) bekleniyordu.
Oysa Planck’ın yaptığı deney sonuçları
spektrumda çok değişik bir enerji dağılımı ortaya koymaktaydı. Yaptığı
deneyler; hiçbir maddenin, ne denli akkor haline getirilirse getirilsin, sonsuz
enerji salacağını kanıtlamıyordu. Yerleşik kuram (sorgulanamaz, yerleşmiş,
inanç halini almış teori) ile deney sonuçları arasındaki tutarsızlık gözden
kaçmayacak kadar açıktı. Sorun, deneysel verilere dayalı hesaplamalarda bir
hatadan kaynaklanmıyor idiyse, yerleşik kuramın yetersizliği söz konusu
olmalıydı.
Planck’ın çözümü basitti: Gözlem
sonuçlarıyla bağdaşmayan sürekli akış
varsayımından vazgeçmek! Ne var ki, şimdi oldukça açık ve mantıksal görünen bu
çözümün o dönemde hemen benimsenmesi bir yana, akla yakınlığı bile kolayca
düşünülemezdi. Doğanın sürekliliği
bir hipotez ya da sıradan bir varsayım olmanın ötesinde, doğruluğu sorgulanmaz
bir inançtı adeta… Newton mekaniği gibi Maxwell'in elektromanyetik
teorisi de
doğanın sürekliliğini içeriyordu.
Planck’ın 14 Aralık 1900’de ortaya
koyduğu kuramsal açıklama fizikte büyük devrimin başlangıcı oldu.
Çağımızın ünlü
fizikçisi Born, Planck'ın bilimsel
kişiliğini kısaca şöyle belirtmişti: "Yaratılıştan
tutucu bir kafa yapısına sahipti; "devrimsel" diyebileceğimiz hiçbir
eğilim ve özentisi yoktu. Olguları aşan spekülasyonlardan da hoşlanmazdı. Ne
var ki, salt deney verilerine olan saygısı nedeniyle, fiziği temelinden sarsan
en devrimci düşünceyi ileri sürmekten de kendini alamadı."
1928 yılında emekliye
ayrılan Planck, 1933’te Nazilerin iktidara gelmesiyle Almanya’da kalmayı seçti
ama birçok değerli, bilim adamın Almanya’dan sürülmesini veya kaçmalarını kabul
etmeyerek bu durumu düzeltmesi için doğrudan Hitler ile görüştü, tutulan yolun yanlışlığını
anlatmaya çalıştı ama bir sonuç elde edemedi.
1937 yılında Kaiser Wilhelm Enstitüsünün
başkanlığından, ertesi yıl da Prusya Bilimler Akademisi’ndeki daimi sekreterlik
görevinden ayrıldı.
İlk oğlunu 1916’da Birinci Dünya Savaşı’nda
kaybetmişti. Küçük oğlu Erwin ise 1944’te (Temmuz Suikastı) Hitler’e suikast
teşebbüsünden tutuklananlar arasındaydı. İddialara göre Nazi yönetimi Planck
ile görüşmüş Nazilere destek verdiğini açıklaması durumunda oğlunun idamının gerçekleşmeyeceğini
kendisine iletmişler. Planck kendisiyle görüşmeye gelen yetkilileri dinlemiş
sonra hiçbir şey söylemeden odayı terk etmiş…
Oğlu Erwin, 23 Ocak 1945’de Plötzensee Cezaevi'nde (Berlin) Gestapo tarafından kurşuna
dizilerek idam edildi.
Yine 1944 yılında Berlin’deki evi bir
bombardıman sırasında yanıp kül olunca,
Planck; tüm notlarını, kitaplarını
ve belgelerini yitirdi. Savaştan sonra Göttingen’e yerleşti iki yıl sonra da 89
yaşında öldü. James Franck'ın sözleriyle ölüm "bir kurtuluş olarak." ona geldi.
............
Yukarıdaki metni kullanarak soruları yanıtlayınız
Metne göre; Max Planck’ı dünya çapında tanıtan durum nedir?
Max
Planck, “bilim insanı” olarak nasıl biridir? Metinden yararlanarak
açıklayınız.
Max Planck, “insan” olarak nasıl biridir? Metinden yararlanarak açıklayınız?
Max Planck, “baba” olarak nasıl biridir? Metinden yararlanarak açıklayınız. (yukarıda yazan iddiayı doğru kabul edersek)
Metni
okudunuz. Planck gibi bir ikilemle karşı karşıya kalsaydınız siz ne yapardınız? Duygu ve düşüncelerinizi gerekçelerinizi de yazarak açıklayınız. (yukarıda yazan iddiayı doğru kabul edersek)
Kaynak
AnaBritannica, cilt 18, s:20
Yazar adı belirtilmeden, aktif link verilmeden kullanılamaz, alıntılanamaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder