03 Nisan 2016

Eski Çin’de Köylü İsyanları

Dilara Kahyaoğlu
2014

Amaç: Eski Çin’in sosyal, ekonomik ve siyasal yapısından kaynaklanan sorunları fark eder, tartışır.
Kilit Beceriler: Tartışma, Çıkarımda Bulunma, Kanıt Kullanma


Kaynak 1: “Kırmızı Kaşlılar”ın Ayaklanması
Wang Mang
Hanların sarayının aşırı [Han hanedanı] lüksünün ve izlenen dış politikanın ağır yükünün neden olduğu vergi artışları köylü sınıfının yıkımına yol açtı. Sıklaşan ayaklanmalar ağır bir bunalımın ilk belirtileri oldu.  İmparatorluk ailesinin bir akrabası olan Wang-Mang, imparatoru devirdikten sonra; toprakların devletleştirildiğine ilişkin bir buyruk yayınladı (MÖ 10). Wang-Mang; toprak sahibi olamamış herkese toprak dağıtılmasını tavsiye ediyordu. Tasarıları iktidardaki sınıfın şiddetli direnişiyle karşılaştı, bunun üzerine bunlardan vazgeçmek zorunda kaldı.  
MS 17 ve 18 yıllarında bir köylü ayaklanması başladı. Asiler, birer adları ve şefleri olan müfrezeler halinde örgütlenmişlerdi. Bunların en güçlüleri Şang-tung eyaletindeki Kırmızı Kaşlılar müfrezeleriydi. Kaşlarını boyadıkları için kendilerine bu ad verilmişti. Wang-Mang bu ayaklanmayı silahla bastıramadı.
Asiler 23 yılında imparatorluğun başkenti Çang-ngan’ı ele geçirdiler ve Wang-Mang’ı öldürdüler. Han imparatorluk ailesinin iktidardan uzaklaştırılmış olan üyeleri ayaklanmadan yararlandılar. Aralarından biri imparator ilan edildi. Daha sonra ayaklanmayı kanla boğdular.
(Diakov, V. ve S. Kovalev. İlkçağ Tarihi Cilt 1. S: 229-30’dan derlenmiştir)





Kaynak 2: “Sarı Külahlılar”ın Ayaklanması
Ayaklanmanın bastırılmış olmasına karşın (Kırmızı Kaşlılar ayaklanması) yönetici sınıfı ödün vermek zorunda kaldı. Büyük toprak sahiplerine ait olan ekilebilir arazinin bir bölümü köylülerin eline geçti. Köle olarak satılmış çocuklar azat edildi. Bazı asiler için af çıkarıldı. Sulama sistemi onarıldı ve genişletildi, bu da ekilebilir toprakların yüzölçümünün artmasını sağladı.
Ama durumları sağlamlaşınca yönetici sınıfı köylülere verdikleri ödünden vazgeçtiler. Toprakların yeniden bir araya toplanması süreci duyulmadık boyutlara ulaştı. Güçlü sülaleler, köleleşmiş köylüler tarafından işlenen yüzlerce bin mu’luk [yaklaşık olarak; 1 mu, 0,06 hektardır] topraklara sahiptiler. Köylü sınıfının yıkımı tarihte Sarı Külahlılar ayaklanması olarak bilinen büyük bir köylü sınıfı hareketine yol açtı. 184 yılında Şang-tung eyaletinde başlayan bu ayaklanmanın önderleri halka amaçlarını açıkladılar, müfrezeler kurdular… Ayaklanma Taocu düşüncenin etkisindeydi.
Ayaklanmanın başında bulunan Taocu vaiz Çang-Kio, “gri gökyüzü” adını verdiği mevcut düzenin kalkması, “sarı gökyüzünün krallığı” adını verdiği yeni ve haklı düzenin kurulması gerektiğini söylüyordu. Bu ayaklanma yaklaşık çeyrek yüzyıl kadar sürdü ve güçlükle bastırıldı. Ama Han imparatorluğu da savaşların ateşi içinde yıkıldı.
(Diakov, V. ve S. Kovalev. İlkçağ Tarihi Cilt 1. S: 231’den derlenmiştir)


Aşağıdaki soruları Kaynak 1 ve 2’yi kullanarak yanıtlayınız.
1.       Metinlerden, Eski Çin’de köylülerin içinde bulunduğu duruma ilişkin ne tür sonuçlar çıkarılabilir?
2.       Metne göre, Wang-Mang’ın reformlarının başarılı olamamasının nedeni nedir? (Kaynak 1)
3.       İki isyan da sonuç olarak bastırılmıştır…  Bu sonuca göre, “köylü isyanları başarısızlıkla sonuçlanmıştır” dersek; gerçeği tam olarak ifade etmiş olur muyuz? Görüşlerinizi metinden örnekler kullanarak açıklayınız.

*****

*Çin Serisinde hazırladığım diğer çalışmalara bkz.

Çin'in İki Bilgesi

Çin'den Öğrendiklerimiz

Eski Çin Üzerine Düşünelim, Tartışalım

Çin Uygarlığını Mezopotamya Uygarlığı ile Karşılaştırma

Çin Coğrafyasını Tanıyalım - Harita Çalışması

Çin Ressamlarının İlham Kaynakları


Bu çalışma "Uygarlıklar Tarihi 1 Öğrenci ve Öğretmenler İçin Çalışma Kitabı" için hazırlanmış ve orada yayımlanmıştır.

Yazar adı belirtilmeden, aktif link verilmeden kullanılamaz, alıntılanamaz.

Kaynaklar için bkz.
http://tarihegitimi.blogspot.com.tr/2016/04/cinin-iki-bilgesi.html








Gönderen zaman:
Etiketler: , , , , , , , ,

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)