Dilara Kahyaoğlu
2007
 |
| http://www2.warwick.ac.uk/services/communications/medialibrary/images/november2011/shell_08.jpg https://en.wikipedia.org/wiki/Ammonoidea Anlamak için genelleştiriyoruz. Yaptığımız işler ammonitlerin iskelet yapısına çok benziyor. |
Tanım: Genelleme, olayların veya olguların sergilediği düzenlilik ya da ilişkileri ortaya koyan tümel, külli önerme. (FTS, Paradigma)
Tarih disiplininde genelleme; olguları
araştırma, toparlama, seçme, düzenleme aralarında ilişki kurma ve
kavramsallaştırma sonucu oluşan bir önermedir. Bu önerme en nihayetinde bir
tarihçinin görüşüdür. Bu nedenle genelleme olarak karşımıza çıkan önermeleri iyi
analiz etmek gerekir. Böyle bir analiz aynı zamanda “eleştirel düşünme becerileri”nin bazı basamaklarının uygulanması
anlamına gelir.
Bir metnin,
eleştirel düşünme becerilerini kullanılarak analiz edilmesi
1. Olgu
olarak karşımıza çıkanlar, sunulanlar, gerçekten olgu mu? Yoksa bir görüş, bir
yorum mu?
2. Olgular
çok sayıda arşiv belgesi tarafından destekleniyor mu? Yoksa sadece bir iki
kaynaktan mı alınmış? O kaynaklar nedir?
3. Olguların
elde edildiği kaynaklar güvenilir mi? Neden evet, neden hayır?
4. Farklı
kaynaklar bu konuda ne diyor?
Karşılaştırma yapılmış, sonuçları alınmış
mı, bunlar yayımlanmış mı?
5. Hangi
temel kaynaklar ihmal edilmiş?
6. Hangi
olgular dışarıda bırakılmış? Araştırma ne kadar kapsayıcı?
7. Olgulardan
yola çıkılarak oluşturulmuş kavramlar ve kavramsal çerçeve; kullanılan
olguların ortak özelliklerini yansıtıyor mu? Kapsayıcı mı?
8. Sonuç
olarak yapılan genellemeler, olgular ve kavramlardan hareket ederek mi
oluşturulmuş? (tümevarım).
9. Tersten
bakarsak; genellemeyi destekleyen veriler nelerdir? Kanıt olarak kullanılan
olgular gerçekten (tümdengelim)
genellemeyi destekler nitelikte mi?....
genelleme
örnekleri
*Tarih
de dahil tüm toplumsal bilimler aynı şekilde evrim geçirmişlerdir. (Braudel, Tarih Üzerine Yazılar, imge, s. 26)
*Büyük
felaketler her zaman geçek devrimlere yol açmazlar, ama onları haber verirler
ve her zaman da dünyanın düşünülmesine
veya daha doğrusu yeniden düşünülmesine olanak yaratırlar. (Braudel,
Tarih Üzerine Yazılar, imge, s. 27)
*Üçüncü
Dünya denilen ülkelerde değişik üretim biçimleri bir arada bulunmaktadır; ancak
temelde burada da kapitalist üretim biçimi egemendir. (E.H.Carr, J.Fontana,
Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık, İmge, s. 43)
*Bir
de şu tür genellemeler var: “Tarih tekerrürden ibarettir.” Bu genelleme sizce
doğru mudur?
Kaynak: 20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi için Öğretmen Kitabı, "Sanayi Devrimi" içinde, Tarih Vakfı Yayınları, Ekim 2007, s. 34-35
NOT: Bu çalışmayı; 20. YÜZYIL DÜNYA VE TÜRKİYE TARİHİ kaynak kitabına ek olarak yazılan Öğretmen Kılavuz Kitabı için hazırlamıştım. Bu kılavuzdaki yazılarımı, kullanmayı kolaylaştırmak amacıyla uygun parçalara bölerek ve biraz da bağımsızlaştırarak bloguma aldım.
Kaynak gösterilmeden, aktif link verilmeden kullanılamaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder