Okuma Parçaları ve İçerik ile İlişkilendirilen Öyküler, Tarihsel Karakterler Yaratılması

Dilara Kahyaoğlu
2007

I. Adım (küçük grup çalışması)

Paragraflara isim vererek “pamuk” metninin analiz edilmesi

“Pamuk metnini okuyup, inceleyip paragraflara bir başlık verin… Bunlar öyle başlıklar olmalı ki tüm paragrafı özetlesin, paragrafta anlatılanların özelliğini yansıtsın. Soru şeklinde de olabilir.

Çalışmaya başlamadan önce  öncelikle metnin satırlarını numaralandırınız çünkü bazı paragrafları ikiye veya üçe ayırmanız gerekebilir, ayrıca hepimizin neyi kastettiğinin açık bir biçimde anlaşılması iyi olacaktır. Sonucu bir çizelge veya zihin haritası hazırlayarak göstereceksiniz” yönergesi verilir.

Dikkat! Satırları numaralandırırken birer birer değil, beşer beşer yapmak iyi olacaktır,  yoksa sayılar üst üste biner.

Bu çalışma bir önceki çalışmada kullanılan tekniğin biraz daha yerleşmesi için yapılabilir,  aynı zamanda böyle bir teknik kullanılarak; iyi, kaliteli bir okuma sağlanır. Öğrenci içeriğe dair bilgi edinir veya en azından bu konuda  “bilgi” girişi sağlanır. Çalışma sonunda paylaşım ve geri bildirim yapılır.

  

II. Adım (sınıf çalışması)

Döneme  dair saptamalar yapılması ve  “öykü yaratma” çalışması

Sayfa 21’de yer alan “gömleğin ezgisi” şiiri yüksek sesle okunur. Örnektekine benzer sorularla öykü yazmaya hazırlık yapılır. Bu aşamada “pamuk” parçası ile ilgili çalışma da işe yarayacaktır.

 Öğrenciler yazacakları öykü için olabildiği kadar arka plan bilgisiyle donatılmaya çalışılır. Çalışma sonucu öyküler paylaşılır.

Örnek      “öykü yaratma” çalışması için sorular ve yönlendirme

“gömleğin ezgisi” için
1. Şiir hangi yılda, kim tarafından yazılmıştır?

2. Şair hakkında bilgimiz var mı? Bilgimiz yoksa, onunla ilgili en çabuk nereden bilgi edinebiliriz? Araştırıp, bilgi edininiz (bunu öğretmen de yapabilir).

3. Şiirdeki kadının öne çıkan özellikleri nelerdir? Şiirden kadının karakteristik özelliğini çıkartabiliyor muyuz veya sezebiliyor muyuz?
(Not: Karakteristik özellik, bir nesneye ya da insana özgü olan, onu diğer nesne veya insanlardan ayıran niteliğidir, tipik olandır. Kavramlar da karakteristik özelliğe sahiptir. 19.yüzyılda meydana gelen toplumsal dönüşümün en karakteristik özelliği nedir? )

4. Şiirin yazıldığı dönem hakkında ne biliyoruz?
(sayfa 43’te* yer alan zamandizinin incelenmesi ve/veya araştırma önerilir).

5. O dönemde kadın ve çocuk işçiler nasıl yaşarlardı? Evleri nasıldı? Ne giyinirler ne yerlerdi? Bunları yansıtan fotoğraflar gördünüz mü? Araştırmak isteseniz nerelere başvururdunuz? Bulunuz, paylaşalım (bunu öğretmen de bulup, sınıfa getirebilir).

6. Şimdi bu bilgileri öykünüzde kullanacaksınız ama bu gerçekten bir öykü olmalı. Yani:
İçinde ana karakter(ler) yanında başka karakterler de (veya tipler) yaratabilirsiniz.
Öykü giriş, gelişme, sonuç bölümü olan, bir olay örgüsüne sahip klasik biçimde bir öykü olabileceği gibi, daha farklı biçimler de denenebilir.

temel kural:

Alt yapı bellidir, yani “19.yüzyılın siyasi ekonomik ve toplumsal yapısı”...

Yazınızda söz konusu dönemle ilgili verileri, olguları, saptamaları kesinlikle kullanmalısınız.

EK
*Sosyal ve Ekonomik Haklarda ilk Kazanımlar, 

20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi, s.43

Kaynak: 20.Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi için Öğretmen Kitabı, "Sanayi Devrimi" içinde, Tarih Vakfı Yayınları, Ekim 2007, s. 39-40
Pamuk metni: 20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi, s.21
Gömleğin Ezgisi şiiri: 20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi, s.22

NOT: Bu çalışmayı; 20. YÜZYIL DÜNYA VE TÜRKİYE TARİHİ  kaynak kitabına ek olarak yazılan Öğretmen Kılavuz Kitabı için hazırlamıştım. Bu kılavuzdaki yazılarımı, kullanmayı kolaylaştırmak amacıyla uygun parçalara bölerek ve biraz da bağımsızlaştırarak bloguma aldım.

*Kaynak gösterilmeden, aktif link verilmeden kullanılamaz.