Dilara Kahyaoğlu
2007
Üzerinde Çalışılması Gereken Sorular
2007
Yaklaşım
Türkiye bölümü hariç diğer bölümler
süreç içinde ardı ardına bir akış, sürekliliğe sahip oldukları için bu
bölümleri “nedenler ve sonuçlar” ilişkisi
içinde ele almak yerinde olacaktır. Örneğin II.Dünya Savaşı’nı oluşturan
koşullar “büyük bunalım” ve “diktatörlükler”
bölümünün içeriği ile doğrudan ilgilidir.
Türkiye bölümünü sadece kendi
içinde bağımsız olarak incelemek mümkün değildir. Türkiye’deki gelişmeler Avrupa ve/veya dünyada olanlarla doğrudan
bağlantılıdır o halde bu bölümü hem kendi içinde incelemek hem de karşılaştırmalı
bir şekilde ele almak gerekecektir.
Temel fikir
1914-18 savaşı İngiltere merkezli
eski siyasal sitemin çeşitli nedenlerle çökmesinden meydana geldi. İngiltere’nin
eski konumu için adaylığını ileri süren devlet Almanya’ydı. İlk kez topyekûn
bir şekilde yaşanan bu savaşın etkileri büyük oldu: Osmanlı imparatorluğu da
dahil imparatorluklar çöktü. Yeni ulusal devletler kuruldu. Rusya’da
Bolşevikler iktidara geldi. Savaşı topyekûn yürütmeye gücü yetmeyen Almanya
yenilgiyi kabul etti. Yenilenler barış antlaşmaları ile cezalandırıldı. 19.yüzyılın değerlerine
olan inanç sarsıldı. Savaştan en kazançlı çıkan devlet ABD oldu.
Dünyada sosyalizm ilk kez iktidara
geliyordu. Etkileri tıpkı Fransız Devrimi gibi dünya çapında oldu, uygulamaları -sosyalizm konusunda- günümüze kadar süren tartışma başlattı.
Birinci savaşın bitişinden on
yıl sonra, 1929 yılında New York Borsası’nda başlayan “ekonomik kriz” bütün
dünyayı etkiledi. İşsizlik arttı,
ticaret durma noktasına gelince serbest piyasa ekonomisinin yerini devletçilik
aldı. Demokrasiyle ilgili ilke ve değerler sarsıldı. Başta İtalya ve Almanya
olmak üzere bir çok yerde diktatörlükler
oraya çıktı. Almanya “yaşam alanı” elde etme iddiasıyla İkinci Dünya Savaşı’nı
başlattı. Bu savaş birincisinden daha büyük yıkımlara yol açtı. Fransız devrimi ile evrenselleşen
doğal haklar, devrimler çağı ürünü olan sosyal ve ekonomik haklar bir çırpıda siliniverdi.
Genç
Türkiye Devleti de bütün bu gelişmelerden etkilendi…
Temel fikirden yola çıkarak aşağıdaki
sorular oluşturulur.
1. Birinci Dünya Savaşını topyekun savaş haline sokan tarihsel koşullar nelerdir? Topyekun savaş olmasının yarattığı sonuçlar neler olmuştur?
2. Dünyada ilk sosyalist rejim
hangi koşullarda iktidara gelmiş ve
dünya çapındaki etkileri neler olmuştur?
3. Avrupa’da 19.yüzyılın
değerleri neden tartışma konusu olmuştur? Aynı değerler dünyanın diğer bölgelerinde
nasıl görülüyor ve ne tür gelişmeler oluyordu?
4. Yerel olarak başlayan
ekonomik bunalım (New York Borsası) nasıl olup da bütün dünyayı etkileyebilmiştir?
5. Ekonomik bunalımın dünya
çapında siyasi bunalıma dönüşmesine ve “demokrasi”lerin yerini diktatörlüklerin
almasına neden olan koşullar nelerdir? Süreç nasıl yaşanmıştır?
6. II. Dünya Savaşının muazzam
bir yıkım yaratmasının ve savaş sırasındaki uygulamaların insan hakları kazanımlarını yok etmesinin nedenleri nedir?
7. Osmanlı imparatorluğunun yıkılmasına
ve yeni bir Türk devletinin kurulmasına neden olan tarihsel gelişmeler nelerdir?
Yeni Türk devletinin kurucuları, kuruluş ve inşa sürecini nasıl bir politika
ile yönetmiş ve örgütlemişlerdir? Bunun göstergeleri nelerdir?
Giriş Etkinlikleri
Giriş metninin ilk bölümü
kavram haritasına (örnek 1) ikinci bölümü zihin haritasına (örnek 2)
dönüştürülür ve yönlendirici sorularla tartışılır. Bu çalışmaların bireysel
olarak yapılması iyi olur. Değerlendirmesi grup çalışmaları veya sınıfça yapılabilir.
Örnek 1 I. Dünya Savaşı ve Yeni Dünya Düzeni
Örnek 2 II. Dünya Savaşı başlarken…
Kaynak: 20.Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi için Öğretmen Kitabı, "Dünya Savaşları-Giriş" içinde, Tarih Vakfı Yayınları,
Ekim 2007, s. 79-82
NOT: Bu çalışmayı; 20 yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi kaynak kitabına ek olarak yazılan Öğretmen Kılavuz Kitabı için hazırlamıştım. Bu kılavuzdaki yazılarımı, kullanmayı kolaylaştırmak amacıyla uygun parçalara bölerek ve biraz da bağımsızlaştırarak bloguma aldım.
*Kaynak gösterilmeden, aktif link verilmeden kullanılamaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder