Dilara Kahyaoğlu
 |
| Saraçhane’deki Amcazâde Hüseyin Paşa Medresesinden bir görünüm Fatih - İstanbul |
GİRİŞ;
Osmanlı toplumunun genelinde birey, yaparak öğrenirdi. Gerekmedikçe okuma yazma öğrenmesi şart
değildi. Osmanlı klasik döneminde esas eğitim kurumu medreselerdi. Özel eğitim
görmeyen kişiler için öğrenme yolu, bulundukları grup içinde geleneklerin, bilgilerin
kendilerine aktarılması yoluyla öğrenme idi. Meslek öğrenmek için de aynı şey
söz konusuydu. Burada çırak- usta ilişkisi çerçevesinde eğitim yapılırdı.
Klasik Osmanlı döneminde belli başlı eğitim, öğretim
kurumları şunlardı;
a) Medreseler
c) Enderun
d) Askeri
Eğitim
e) Dini
eğitim
a) Medreseler;
Medrese kelimesinin sözlük anlamı; ders okunan, ders verilen yer demektir.
Osmanlılar’da ilk medrese Orhan Bey döneminde İznik’te açılmıştır. Medrese
eğitimi Fatih ve Kanuni döneminde açılan medreselerle doruk noktasına
ulaşmıştır. Eğitimin ilk basamağı sıbyan mektebi idi. Bunlara mahalle mektepleri
de denirdi. Burada Kur’an temelli okuma yazma öğrenen öğrenciler daha sonra
isterlerse medreseye gidebilirlerdi. Medreselerde İslami bilimler ağırlığı teşkil etmekle
birlikte tıp, astronomi, matematik gibi
derslerde vardı. Bazı medreseler de belli konulara daha fazla ağırlık
verilirdi. Örneğin dar'ül tıp medresesi tıp eğitimi ağırlıklıydı. Medresede eğitim
görevlisi olarak çalışanlara müderris denirdi.
b) Enderun;
Bir saray okulu olan Enderun esas olarak Fatih döneminde ortaya çıkmıştır.
Başlangıçta devşirme çocuklarının yeteneklileri buraya alınırdı, ayrıca
Osmanlılara bağlı devletlerin rehine olarak İstanbul’a gönderilen çocukları da burada eğitilirdi. Örneğin
sonradan önemli bir Osmanlı Tarihi de yazacak olan Dimitri Kandemir böyle bir eğitimden
geçmiştir. Enderunda eğitim şu alanlarda yapılırdı. Beden eğitimi, uygulamalı bir şekilde öğrenilen saray işleri, yeteneklerine uygun olarak bir sanat dalında uzmanlaşma amacıyla
yapılan eğitim ve daha çok teorik düzlemde yapılan islami bilimler eğitimi.
c) Askeri
Eğitim; İlk eğim acemi oğlanları ocağı denilen yerde yapılırdı.
Burada yeterli eğitim aldığına inanılanlar seçilerek çeşitli bölümlere
gönderilirdi. Özellikle teknik birer sınıf olan ocaklar aynı zamanda o alanda
eğitimin yapıldığı yerlerdi. Örneğin Topçu ocağındakiler bir taraftan işlerini
yaparken diğer taraftan da yeni gelenlere işi uygulatarak öğretirlerdi.
d) Dini
eğitim; Halkın eğitimi söz konusu olduğunda eğitim esas olarak
camilerde yapılırdı.
Onun dışında
tekkelerin, zaviyelerin, dergahların da esas işlevi halkın dini konularda eğitilmesiydi.
Bu seride yer alan Osmanlı tarihiyle İlgili diğer konular ve kaynaklar için bkz.
https://tarihegitimi.blogspot.com/2019/06/osmanl-tarihi-ders-notlar-konular.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder