Bir Ulus Nasıl Yaratılır?

Dilara Kahyaoğlu

1998

Görselin kaynağı
ABD Anayasasının kabulünü ve ilanının gösteren bir resim
Amerikan kolonicileri anayasal devrimle birlikte ABD ulusunu yaratmaya çalışıyor.

[Aynı metin başka bir başlık altında da var. Bir kaç metinde daha aynı sorun var çünkü aynı ders notlarından bazı metinleri daha önceden yayımlamıştım. Onları siteden kaldırmak yerine - linkleri öldürür ve izleyenler o metinleri artık sabit bir veri olarak kabul edeceğinden-  ders notlarının yazılış sırasına uygun olarak yüklemeye devam etmeyi tercih ettim. Yalnız bu sefer çoğuna; metnin neyle ilgili olduğu ilk bakışta anlaşılsın diye uygun yeni başlıklar yazdım.] 

Milliyetçiliğin ne olduğu ve nasıl ortaya çıktığı konusunda farklı görüşler vardır. Bir çok yazar “miliyetçiliği” yukarıda anlattığımız milli devletlerin ortaya çıkış süreci ile birlikte düşünmek eğilimindedir.
Onlara göre önce milli devlet yaratılır ve toplum içinde yaşanan doğal entegrasyon süreci  sürerken aynı anda “miliyetçilik” denilen “ideoloji” ile yukarıdan aşağıya ortak değerlere sahip bir yurttaşlar topluluğu yaratılmıştır. Örnek verirsek;  Fransız ve  İtalyan  ulusları böyle bir süreç sonucunda yaratılan uluslara çok iyi örnek oluştururlar.

Bu anlayışa göre “Milliyetçilik ideolojisi”ile 19. ve 20. yüzyıllarda şu aşamalardan geçilerek milletler yaratılmıştır.

19. yüzyılda “bir ulus yaratmak” için izlenen çizginin anahatları

a. Önce halk içinde yapılan çalışmalar ile folklorik ve kültürel birlik sağlanır. Ortak dil, ortak dans ve   şarkılar yaratılması buna örnek olarak verilebilir.

b. Arkasından yukarıdan aşağıya ideolojik propaganda süreci başlar.

c. Bütün bunların sonucunda kitle desteğine ulaşılır. Millet yaratılmıştır.

20. yüzyılda “bir ulus yaratmak” için izlenen çizginin ana hatları

20. yüzyıla gelindiğinde henüz millet olamamış toplumlar ise  daha farklı bir yol izlemişlerdir. Buna göre;

a. Önce elit bir aydın kesimi yaratılmıştır. Bunlar yazılar yazarlar, araştırmalar yaparlar, yaratılmak  istenen milli devletin kuramsal alt yapısını oluştururlar.

b. Daha sonra eski ve büyük bir devlet ile bağlantıları olduğunu ileri sürerek tarihsel açıdan kendi varlıklarını, meşruluklarını ve haklılıklarını ispatlamaya girişirler. Burada önemli olan nokta şudur: Eğer herhangi bir  eski ve güçlü bir devletle gerçekte böyle bir bağ yoksa bile bu yaratılır, icat edilir. Bu durum bir anlamda geçmişin yeniden yaratılması anlamına gelmektedir. Bu durum  20. yüzyıla has bir gelişme gibi görülse de  aslında 19. yüzyılda ortaya çıkmış bir çok milli devletin yaşadığı bir süreç ve kullandığı bir yöntemdir. Örneğin İtalyanlar; Roma İmparatorluğu’nun, Yunanlılar; Bizans İmparatorluğu’nun mirasçılarıdır.

c. Son olarak 20. yüzyılda milli bir devlet kurmak isteyen halklar yaptıkları ve dahil oldukları bir savaş ile kendilerini diğer devletlere kabul ettirirler. Örneğin, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu bile  adına “Kurtuluş Savaşı” dediğimiz (veya Milli Mücadele) böyle bir savaşın ardından olmuştur.

Bu slayt ABD'nin ulus devleti yaratmak için hangi aşamalardan geçtiğini gösteriyor

***
Ve bkz.

Kimlik ve Milli Kimlikle İlgili Yazıların Linkleri, Kaynaklar, Sözlük ve Örnek Sınav Soruları

1998 yılında bir bölümünü yazdığım "Genel Türk Tarihi Ders Notları"ndan.. Zamanında ders saati fazlalığıyla da dikkat çeken Genel Türk Tarihi böyle de yapılabilirdi.  Nitekim yapıldı.

Kaynak gösterilmeden, aktif link verilmeden kullanılamaz.