Yeni harflerin tanıtımı amacıyla yapılan gösterilerden bir sahne
Osmanlıca aynı harflerle yazılan Gül, Gel ve Kel kelimelerinin, yeni harflerle nasıl farklı yazıldığı gösterilmiş.
Aslında Latin harflerine geçilmesi gerektiğini II. Meşrutiyet'ten beri savunan bazı yazarlar vardı. Hüseyin Cahit Yalçın, Abdullah Cevdet, Celal Nuri İleri ve Kılıçzade Hakkı bunu savunuyorlardı.
Celal Nuri 1921'de şunları yazmıştı:
"... Harf değiştirmekle bizde yeni bir devr-i zihni (düşünce dönemi) başlayacaktır."
Kurtuluş Savaşı'ndan sonra bu konu ilk kez İzmir İktisat kongresinde (1923) yeniden gündeme geldi. İzmirli Nazmi ve iki arkadaşı tarafından verilen önergeyi kongre başkanı Kazım Karabekir okutulmadan reddetti. Karabekir, daha sonra basına şöyle bir açıklamada bulundu:
"....bu gibi mesaili (sorunları) bırakalım, böyle fikirler içimize gitmesin, Sonra büsbütün lâl ü ebkem (sağır ve dilsiz) olur ve bütün alem-i İslamı üzerimize hücum ettirir ve kendi aramızda birbirimiz yeriz. "
1926 yılında Akşam gazetesinin bu konuda yaptığı ankete cevap veren onaltı kişiden şunlar yeni harflerin kabulüne karşı çıkıyorlardı: Halit Ziya Uşaklıgil, Ali Canip Yöntem, Ali Ekrem Bolayır
Necip Asım Yazıksız, Hüseyin Suat Yalçın, Velet Çelebi İzbudak, Muallim Cevdet, Halil Nimetullah Öztürk, Zoltan Gombocz.
Aynı ankete yanıt veren sadece üç kişi ise Latin harflerinden yana tavır almıştı: Abdullah Cevdet, Mustafa Hamit, Refet Avni.
Yine 1926 yılı içinde Fuat Köprülü ve Zeki Velidi Togan yazdıkları yazılarla Latin harflerinin kabul edilmesine karşı çıkarken; Hüseyin Cahit Yalçın, Abdullah Cevdet, Celal Nuri İleri, Yunus Nadi, Falih Rıfkı Atay Latin harflerine geçilmesini savunan yazılar yazdılar.
TBMM'nin 20 Mayıs 1928'de yeni Latin rakamlarının kabul etmesi ile değişimin ilk adımı atıldı
1928 Haziranı'nda kurulan Dil Encümeni her sesin tek işaretle gösterildiği fonetik alfabe hazırladı. Türk harflerinin Kabulü ve Tatbiki Hakkında Kanun 1 Kasım 1928'de TBMM'de kabul edildi.
Kaynak: Cumhuriyet'in 75 Yılı, YKY, 1998
| 
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder