MEB, Öğretim Programlarının ve Ders Kitaplarının; Şu İlke ve Değerlere Dayandırıldığını İddia Ediyor!

[Aşağıdaki bölüm; MEB'in kendi öğretim ("öğrenim" programı demek daha iyi olurdu) programları giriş kısmından aynen alınmıştır. Bu "harika" yaklaşımı (bildiğimiz bir yaklaşım, tanıdık cümleler bunlar, bütün Batı çıkışlı kitaplarda bunlar yazar) öğretim programlarında, kazanımlarda ve en önemlisi ders ve etkinlik kitaplarında bulmak mümkün değil.  Şizofrenik bir durum var. Bu aşağıdaki paradikmatik yaklaşımı yazanlar başka birileri mesela hayaletler, kitapları yazanlar başka birileri olmalı... Birbirlerinden hiç haberleri yok gibi. Buradaki maddeleri lütfen iyice sindirdikten sonra bir de ders kitaplarını inceleyiniz. Bırakın şu aşağıdaki satırları desteklemeyi tam olarak bu anlayışa zıt işler yapmışlar. Dalga geçer gibi...  [DK]

****

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖĞRETİM PROGRAMLARI   

(bkz. https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=337)

Bilim ve teknolojide yaşanan hızlı değişim, bireyin ve toplumun değişen ihtiyaçları, öğrenme öğretme teori ve yaklaşımlarındaki yenilik ve gelişmeler bireylerden beklenen rolleri de doğrudan etkilemiştir. Bu değişim bilgiyi üreten, hayatta işlevsel olarak kullanabilen, problem çözebilen, eleştirel düşünen, girişimci, kararlı, iletişim becerilerine sahip, empati yapabilen, topluma ve kültüre katkı sağlayan vb. niteliklerdeki bir bireyi tanımlamaktadır. Bu nitelik dokusuna sahip bireylerin yetişmesine hizmet edecek öğretim programları salt bilgi aktaran bir yapıdan ziyade bireysel farklılıkları dikkate alan, değer ve beceri kazandırma hedefli, sade ve anlaşılır bir yapıda hazırlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda bir taraftan farklı konu ve sınıf düzeylerinde sarmal bir yaklaşımla tekrar eden kazanımlara ve açıklamalara, diğer taraftan bütünsel ve bir kerede kazandırılması hedeflenen öğrenme çıktılarına yer verilmiştir. Her iki gruptaki kazanım ve açıklamalar da ilgili disiplinin yetkin, güncel, geçerli ve eğitim öğretim sürecinde hayatla ilişkileri kurulabilecek niteliktedir. Bu kazanımlar ve sınırlarını belirleyen açıklamaları, sınıflar ve eğitim kademeleri düzeyinde değerler, beceriler ve yetkinlikler perspektifinde bütünlük sağlayan bir bakış açısıyla yalın bir içeriğe işaret etmektedir. Böylelikle üst bilişsel becerilerin kullanımına yönlendiren, anlamlı ve kalıcı öğrenmeyi sağlayan, sağlam ve önceki öğrenmelerle ilişkilendirilmiş, diğer disiplinlerle ve günlük hayatla değerler, beceriler ve yetkinlikler çevresinde bütünleşmiş bir öğretim programları toplamı oluşturulmuştur.

1.1. ÖĞRETİM PROGRAMLARININ AMAÇLARI

Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Dersi İçin Bir Sınav Sorusu Örneği

 Dilara Kahyaoğlu

Aşağıda örnek olarak verdiğim soruyu geçen dönem final sınavında kullandım. Öğrencilerin bu tip soruları yapabilmesi için gerekli olan iki temel girdiden biri, işlenen konuyla ilgili tarihsel arka plan bilgisidir. Neler oldu? Nasıl oldu? Hangi tarih veya tarihlerde? Nerede veya nerelerde? Neden oldu? Nasıl sonuçlandı? Öne çıkan kişiler kimler?  Diğer girdi ise görsel okuma becerisidir.

Birinci aşamayı şu şekilde yapılandırdım (Bu yazının amacından sapmamak için ayrıntılara girmiyor, kısaca belirtmekle yetiniyorum.).

*Öncelikle 20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi kaynak kitabında[1] “Diktatörlükler ve II.Dünya Savaşı” başlığı altında bulunan metinleri ve görselleri bireysel ve grup etkinlikleri ile inceledik.

*Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi’nden[2] “totaliter rejimler” başlığını altında derlediğim bilgi metnini sınıfta birlikte okuduk ve tartıştık.

 *Charlie Chaplin’nin “Büyük Diktatör “ filmini izledik. Öğrenciler bunun sonunda film analizi çizelgesine görüşlerini yazdılar, daha sonra onları birlikte değerlendirdik.

 *Penguen haritalarından[3] yararlanarak (1938 -1953 ) II.Dünya Savaşı sürecini sınırlar, işgaller, cepheler ve savaşlar üzerinden inceledik.

 *İlgili konuda şu metinleri okuduk ve tartıştık. (Bazı metinlerin yanında analiz çizelgesi de vermiştim. O tür metinleri çizelge tamamlandıktan sonra tartıştık…)

          - Soykırımın Modern Toplum İçindeki Kökleri… [4]

          - Kavgam Ne Demektir? [5]

          - Zenofobi [6]

          - 1929- 1938 kronolojisi[7]

          - Zola’nın Dreyfus Davası[8]

          - Kahramanlığın sıradanlığı [9]          

          - “Aydınlanma Nedir?” Sorusuna Yanıt (1784)[10]

 

İkinci aşamayı yani görsel okuma becerisini geliştirmek için de şöyle bir etkinlik yaptık.

 *20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi kaynak kitabı sayfa 88-89’da bulunan John Berger’in yazısı ile yorumladığı fotoğrafı inceledik, tartıştık, daha sonra analiz çizelgesi ile öğrenciler bireysel olarak sorulara yanıtlar verdiler.

Bu çalışmalardan sonra; sınavda, aşağıdaki fotoğrafı ve soruları vererek analiz etmelerini istedim.

 

Polonya’nın Krakow Gettosu’ndaki Yahudiler,  sürgüne giderken…[11]

 Polonya’nın Krakow Gettos’ndaki Yahudiler, sürgüne giderken… İki Yahudi’nin kolundaki bant dikkat çekiyor. Fotoğraf 1943’te çekilmiş. Naziler Polonya’yı 1939’un Eylül ayında işgal etti. II. Dünya Savaşı’nın resmen başlamasına neden olan olay budur. O sırada Krakov’da 60. 000 Yahudi yaşıyordu. İşgalin hemen ardından gettolarda yaşamaya zorlandılar daha sonra da gruplar halinde sürgün edildiler, çoğu toplama kamplarında gönderildi ve yine çoğu orada öldü. Fotoğrafı çeken belli değil… (Resim altı yazısını ben hazırladım. D.K)

Örnek Zihin Haritası Çalışması

Dilara Kahyaoğlu

2007

GİRİŞ

Zihin Haritası Tekniği ile (Bir) Kitabın Genel Hatlarının Keşfedilmesi

Bölüm, alt bölüm, ana metin ve yan metin başlıkları dikkate alınarak kitabın zihin haritası oluşturulur ve harita üzerinde çeşitli çalışmalar yapılır.

I. Adım (sınıf çalışması, bütün sınıf üyeleriyle birlikte yapılır )

Zihin Haritası Nedir?

 Öğretmen birkaç örnek dağıtarak ve/veya tahtaya yaparak; zihin haritasının ne olduğunu, amacını kısaca anlatır.

zihin haritası tekniği ( mind map/ mind mapping) İngiliz psikolog Tony Buzan tarafından 1960’lı yıllarda yaratılmış bir tekniktir. Zihin haritasında,  birbiriyle ilişkili, belli bir ağ ve akış içinde bulunan “bilgi”ler tek bir sayfa üzerinde grafiksel bir tasarım olarak gösterilmeye çalışılır. Kavram haritasından farklı olarak; sadece kavramları, ilke ve genellemeleri kullanma zorunluluğu yoktur. Kavram, olgu, özel isim vb.,  arasındaki ilişkiler öncelikli olanlardan başlayarak belli bir  hiyerarşi içinde gösterilir. Ana başlıklar, onlara bağlı alt başlıklar, onlara bağlı örnekler gibi….

Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Dersi - 20. yüzyılda Dünya ve Türkiye Tarihi Kitabı

Dilara Kahyaoğlu

 Şubat 2007 

Hepimizi sevindiren ilk haberler Ocak 2002 tarihinde gelmeye başlamıştı: Liselere ‘20. Yüzyıl Tarihi’ dersi konulacak... O sıralar liselerin dört yıla çıkarılması da tartışılıyordu ve dersin hangi sınıfa konulacağına ise, liselerin 4 yıla çıkarılmasından sonra karar verilecekti.

Yıllardan beri UNESCO, Avrupa Tarih Öğretmenleri Birliği (EURO CLİO) Uluslararası Ders Kitapları Enstitüsü ve benzeri kuruluşlarla işbirliği yaparak bölgesel seminerler düzenleyen,  “Ders Kitaplarında İnsan Hakları Projesi” gibi bir projeyi TÜBA ile ortaklaşa yürüterek ders kitaplarının feci durumunu kamuoyu ile paylaşan Tarih Vakfı, işte tam da bu haberler üzerine alternatif, insan haklarına saygılı, tarihçilik mesleğinin gereğini yerine getiren, pedagojik açıdan ince ince düşünülmüş, ezberlemeye değil üzerinde çalışma yapmaya elverişli bir kitap  yazma projesini de gündeme getirdi. Kitap 2005 yılında piyasaya çıktı. Kitabın yazarları Gökçen Alpkaya ve Faruk Alpkaya idi…

Maalesef  tam o sıralar (Temmuz sonu 2005)  yeni bir haber duyuldu.  Bakan Hüseyin Çelik’in de onayladığı son duruma göre  “Çağdaş Tarih” sadece ve sadece genel liselerin ‘sosyal bilimler’ alanı ile sosyal bilimler liselerinde okutulacaktı.  “Sosyal Bilimler” alanının öğrenciler tarafından en az tercih edilen bir alan olduğunu, esas yığılmanın “Türkçe-Matematik” alanında olduğunu hatırlatmak isterim. Verilen mesaj şuydu: Bu dersi yani modern tarihi / yakın tarihi öğrenmeye sadece sosyal bilimler alanında okuyan öğrencilerin hakkı ve ihtiyacı vardır. Gerisi ne olursa olsun; nasıl olsa onlar mühendis olacak, doktor olacak ve yakın tarihlerini bilmeye, bilinçli yurttaşlar olmaya hakları yok, ihtiyaçları da yok. Zaten onların böyle şeylerle uğraşacak zamanları da olmayacak… Böyle mi? Ben bu karardan bu sonuçları çıkartırım. Keşke Oğuz Atay’ı okusalardı. 15 eylül 2006 yılında alınan karar gereğince bu dersin 2 saatlik seçmeli ders olarak konması da bu durumu düzeltemez.[1] Çünkü gerek fen bilimleri gerekse Türkçe-matematik alanı öğrencileri –öğretmenler de, idareciler de-  ÖSS’yi de düşünerek kendi alanları dışında seçmeli ders almak istemiyor, ayrıca kaç saatlik seçmeli ders hakları var ki…