Dilara Kahyaoğlu
2018 Mart
"Mezopotamya tarafından sanata yapılmış en önemli katkılardan biri silindir mühürlerdir. Başlangıçta gönderilen ya da depolanan malların sahiplerini tanıma ve koruma amacıyla icat edilmişler, zaman içinde resmi belgelerde bir tür imza olarak kullanılır olmuşlardır. İşlem, silindiri ıslak kil üstünde döndürüp mührün desenini basmaktan ibarettir. Mühürcüler tarafından taş silindirler üstüne oyulmuş bu desenlerin içeriklerinin Sümer mitolojisi çalışmamız için çok büyük değeri vardır." Kramer, Sümer Mitolojisi, Kabalcı Yayınevi
"Özellikle İÖ üçüncü binyılın son yarısında Sümer'de yaygın olan silindir mühürlerin çoğunun deseni dinsel ve mitolojiktir. Üstteki desen az çok tamamlanmış bir mitolojik öyküyü resimlemeye çalışmaktadır. Tanrıların üçü kesin olarak tanımlanabilmektedir. Sağdan ikinci, akan ırmaklar ve yüzen balıklarla su-tanrısı Enki’dir. Onun hemen arkasındaki, Enki mitlerimizin birkaçında önemli rol oynayan başı iki-yüzlü ulak İsimud’dır. Testeresi ve ateş saçan ışınlarıyla aşağılardan yükselir gibi görünen güneş-tanrısı Utu’dur. Oldukça harap görünen bir ağacın yanında, dağın üstünde duran dişi figür İnanna olabilir. Soldaki, elinde yayıyla duran figürün Gılgamış olduğu düşünülürse, bu desende “Gılgamış, Enkidu ve Ölüler Diyarı" öyküsünün başkahramanlarının çoğunu buluruz.
Bununla birlikte, Enkidu’nun bulunmadığına ve desende resmedilmiş İsimud’un öyküde bir rol oynamadığına dikkat edilmelidir. Bu nedenle desen ile destan arasında yakın bir bağlantı kurmak olanaklı değildir." Metin: Samuel Noah Kramer, Sümer Mitolojisi, Kabalcı Yayınevi, s. 69-70
...
Aşağıdaki silindir mühür resimleri, Leroy Golf'ın Eski Eserler Koleksiyonu'ndan alınmış ve aşağıda bir kaç örneğe yer verilmiştir. Daha fazlasını görmek için belirtilen adrese gidiniz.
1. Oturan Tanrı ve Ziyafet Sahnesi
Buradaki tanrının Enki olduğu düşünülmektedir. Arkada çıplak olarak görülen (?) tanrıçanın İnanna olduğuna inanılır. Tanrı bir masanın önünde oturmakta ve içki içmektedir. Belki de bu sahne efsanelerde anlatılan 100 ME'yi ele geçirmek için Enki'yi sarhoş etmeye çalışan İnanna'yı anlatmaktadır.
Koyu kahverengi steatit taşı (sabun taşı veya talk taşı), 33 x 17 mm, I. Hanedanlık dönemi, MÖ 2900-2700
2. Tapınak kapısını ve iki sütun halinde hayvanları gösteren çivi yazılı silindir mühür
Yürüyen ve uçan kuşların karşı sırasında başka bir hayvan sırası görülüyor (?). İki kanatlı tapınak kapısı olduğu tahmin edilen yere çivi yazısı ile yazılmış. Bu yazıların daha sonraki bir dönemde eklendiği de düşünülüyor.
Kahverengi steatit, 37 mm x 18 mm. Jemdat Nasr-Hanedanı geçiş dönemi veya erken Sümer Hanedanlığı dönemi, MÖ 3100-2500
...
3. Tarım Tanrısı Enkimdu'yu gösteren silindir mühür
Eşeğiyle birlikte çift sürenlerin; Enkimdu ve iki yardımcısı olduğu düşünülüyor. Yazı, çivi yazısının ilk aşamalarında ortaya çıkan piktogram yazısıdır. Bu da silindir mührün erken dönem Sümer uygarlığına ait olduğunu gösteriyor olabilir. Eşeğe bağlanmış sabanla toprağın sürülmesi, gökteki hilal ve beş köşeli yıldız dikkat çekici.
Siyah steatit, 32 mm x 19 mm. Erken Sümer Hanedanlığı Dönemi, MÖ. 2700-2500
....
4. Nehirde bir tanrıyı gösteren silindir mühür
Mühür tekerlek tarzında hazırlanmıştır. Resimde bir nehir, üzerinde kayık içinde bir tanrı (muhtemelen Enki), sazlık, kuşlar ve kayığın ulaştığı yerde görülen bir levha üzerinde erken dönem çivi yazısına ait bir örnek dikkati çekiyor.
...
Kaynaklar
Samuel Noah Kramer, Sümer Mitolojisi, Kabalcı Yayınevi
Sibel Özbudun, Ayinden Törene,
Mezopotamya ve Yakındoğu, İletişim Yayınları
http://www.antiquesatoz.com/golf/golfsumeriaseal.htm
2018 Mart
"Mezopotamya tarafından sanata yapılmış en önemli katkılardan biri silindir mühürlerdir. Başlangıçta gönderilen ya da depolanan malların sahiplerini tanıma ve koruma amacıyla icat edilmişler, zaman içinde resmi belgelerde bir tür imza olarak kullanılır olmuşlardır. İşlem, silindiri ıslak kil üstünde döndürüp mührün desenini basmaktan ibarettir. Mühürcüler tarafından taş silindirler üstüne oyulmuş bu desenlerin içeriklerinin Sümer mitolojisi çalışmamız için çok büyük değeri vardır." Kramer, Sümer Mitolojisi, Kabalcı Yayınevi
 |
| kaynak Bu mühürle ilgili aşağıdaki açıklamayı okuyunuz. |
Bununla birlikte, Enkidu’nun bulunmadığına ve desende resmedilmiş İsimud’un öyküde bir rol oynamadığına dikkat edilmelidir. Bu nedenle desen ile destan arasında yakın bir bağlantı kurmak olanaklı değildir." Metin: Samuel Noah Kramer, Sümer Mitolojisi, Kabalcı Yayınevi, s. 69-70
 |
| kaynak Silindir mühürlerin yaş kil parçaları üzerinde kullanılışı |
"Özel mülkiyetin arkeolojik kanıtı, mühürlerdir. Ve mühürlerin en azından Uruk döneminden beri yaygın biçimde kullanıldığı bilinmektedir. Özellikle Jemdet Nasr döneminde yaygınlaşan ve tapınma, dinsel geçitler, savaş ve av sahneleri ve hayvanların betimlendiği silindir mühürlerde ilah ya da yönetici gibi önemli figürlerin, diğerlerinden büyük olarak resmedildiği seçilmektedir." S. Özbudun, Ayinden Törene, s. 67
Belli başlı Sümer tanrı ve tanrıçalarını tanımak için hazırlanmış bir tablo,
mühürleri incelerken kolaylık sağlayacaktır
 |
| Kaynak: Mezopotamya, İletişim |
 |
| Mezopotamya, İletişim, s. 73 |
 |
Silindir mühürler, mülkiyeti korumak ve yasal işlemleri güvence altına almak amacıyla kullanıldığından giderek sahibinin korunmasıyla özdeşleştirilmeye başlanmış ve hastalık, çocuk düşürme, kara büyü ya da dedikoduya karşı dinsel törenlerde kullanılmıştır. Bunların yapıldığı taşların da belirli özellikleri vardı. Örneğin lapis lazuli güç ve tanrının sevgisine sahip olma anlamına geliyordu. Yukarıda yer alan MÖ 14. yüzyıla ait bu Kassit mührüne, mührün sahibi tarafında koruyucu tanrısına hitaben bir yakarma/dua yazılmıştır: "Ey Marduk! Yüce Tanrı. Gök ve yerin mutlak hakimi olan prens, sana tapan hizmetkarını bakışınla mutlu kıl." Mühürde herhalde Marduk olan bir tanrı, çeşitli simgelerle çevrilmiş olarak gösterilmiştir. Kullanılan taş, Kalsedon yani Kadıköy taşı olarak bilinen bir taştır. Taşın yüksekliği, 3,6 cm'dir. Kaynak: Mezopotamya, İletişim, s. 73 |
 |
| Yukarıda sağda silindir mühür ve onun baskısının çizimi (sol) görülüyor. Mühür üzerine üste bir sığır sürüsü alta içlerinde çanak çömlek ve danaların bulunduğu sazdan yapılmış kulübeler kazınmıştır. Bu kulübelerin benzerlerini, Güney Irak'ın bataklık alanlarında hala görmek mümkündür. Mühür beyaz magnezitten ve üzerindeki küçük koç figürü gümüşten yapılmıştır. Mührün kökeni bilinmemektedir ama muhtemelen Geç Uruk dönemine aittir. Kulübelerin üstlerinde görünen ağacımsı sopalar kulübeyi ayakta tutmak için dikilen kamış demetleridir. Mührün yüksekliği, 5,3 cm'dir. Kaynak: Mezopotamya, İletişim, s. 69 |
 |
| Solda ve sağda; Güney Irak bataklıklarında bir köy ve kulübeler. Günümüz |
 |
| Kaynak: Mezopotamya, İletişim Y. |
Aşağıdaki silindir mühür resimleri, Leroy Golf'ın Eski Eserler Koleksiyonu'ndan alınmış ve aşağıda bir kaç örneğe yer verilmiştir. Daha fazlasını görmek için belirtilen adrese gidiniz.
Koyu kahverengi steatit taşı (sabun taşı veya talk taşı), 33 x 17 mm, I. Hanedanlık dönemi, MÖ 2900-2700
 |
| Silindir mührün yaş kil tablet üzerinde bıraktığı iz. |
Yürüyen ve uçan kuşların karşı sırasında başka bir hayvan sırası görülüyor (?). İki kanatlı tapınak kapısı olduğu tahmin edilen yere çivi yazısı ile yazılmış. Bu yazıların daha sonraki bir dönemde eklendiği de düşünülüyor.
Kahverengi steatit, 37 mm x 18 mm. Jemdat Nasr-Hanedanı geçiş dönemi veya erken Sümer Hanedanlığı dönemi, MÖ 3100-2500
 |
| Silindir mührün yaş kil tablet üzerinde bıraktığı iz. |
3. Tarım Tanrısı Enkimdu'yu gösteren silindir mühür
Eşeğiyle birlikte çift sürenlerin; Enkimdu ve iki yardımcısı olduğu düşünülüyor. Yazı, çivi yazısının ilk aşamalarında ortaya çıkan piktogram yazısıdır. Bu da silindir mührün erken dönem Sümer uygarlığına ait olduğunu gösteriyor olabilir. Eşeğe bağlanmış sabanla toprağın sürülmesi, gökteki hilal ve beş köşeli yıldız dikkat çekici.
Siyah steatit, 32 mm x 19 mm. Erken Sümer Hanedanlığı Dönemi, MÖ. 2700-2500
4. Nehirde bir tanrıyı gösteren silindir mühür
Mühür tekerlek tarzında hazırlanmıştır. Resimde bir nehir, üzerinde kayık içinde bir tanrı (muhtemelen Enki), sazlık, kuşlar ve kayığın ulaştığı yerde görülen bir levha üzerinde erken dönem çivi yazısına ait bir örnek dikkati çekiyor.
Kaynaklar
Samuel Noah Kramer, Sümer Mitolojisi, Kabalcı Yayınevi
Sibel Özbudun, Ayinden Törene,
Mezopotamya ve Yakındoğu, İletişim Yayınları
http://www.antiquesatoz.com/golf/golfsumeriaseal.htm
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder