Dilara Kahyaoğlu
MÖ 3500: Kökenleri hakkında hiçbir şey bilinmeyen Sümerler, Aşağı Mezopotamya’da şehir devletleri halinde ortaya çıktılar.
MÖ 3100: Kral Menes Aşağı ve Yukarı Mısır’ı birleştirerek tanrı-kral olarak kabul edilen firavunların yönettiği Mısır Krallığını kurdu. En güzel piramitler eski krallık denilen bu dönemde yapılmıştır.
MÖ 3000: Sümerler çivi yazısını buldu. Bu yazı Anadolu dahil bir çok yerde yazının gelişmesine öncülük etti.
MÖ 2400: Akadlar, Mezopotamya’nın ilk imparatorluğunu kurdular
MÖ 2000: Girit, Ege’nin en parlak merkezi haline geldi. Aynı tarihlerde Doğu Akdeniz kıyıları olan bugünkü Lübnan ve İsrail’de Kenanlılar denilen bir topluluk şehir devletleri kurdular ve Fenikeliler adıyla tanındılar. Denizci bir halk olan Fenikeliler alfabe yazısını buldukları gibi bu yazıyı bütün Akdeniz bölgesine yaydılar.
MÖ 1800: Anadolu’da ilk krallık olarak bilinen Hitit Krallığı kuruldu. Hint Avrupa bir dil konuşan ve atları evcilleştirmiş olan bu halk Asurlulardan öğrendikleri çivi yazısını kullandılar.
MÖ 1700: I.Babil Krallığı kuruldu bu krallığın en ünlü hükümdarı yasaları ile tanınan Hammurabi’ydi. Bu yasaların en büyük özelliği kısasa kısas denilen anlayışla yapılmış olmasıydı. Yani ne yaparsan -suç anlamında- aynısı sana da yapılır.
2004
Kronoloji: Yakındoğu ve Akdeniz'de Belli Başlı Gelişmeler
Kronoloji: Yakındoğu ve Akdeniz'de Belli Başlı Gelişmeler
 |
| Ur Standardı'ndan ayrıntı "Çalgıcılar" |
MÖ 3100: Kral Menes Aşağı ve Yukarı Mısır’ı birleştirerek tanrı-kral olarak kabul edilen firavunların yönettiği Mısır Krallığını kurdu. En güzel piramitler eski krallık denilen bu dönemde yapılmıştır.
MÖ 3000: Sümerler çivi yazısını buldu. Bu yazı Anadolu dahil bir çok yerde yazının gelişmesine öncülük etti.
MÖ 2400: Akadlar, Mezopotamya’nın ilk imparatorluğunu kurdular
MÖ 2000: Girit, Ege’nin en parlak merkezi haline geldi. Aynı tarihlerde Doğu Akdeniz kıyıları olan bugünkü Lübnan ve İsrail’de Kenanlılar denilen bir topluluk şehir devletleri kurdular ve Fenikeliler adıyla tanındılar. Denizci bir halk olan Fenikeliler alfabe yazısını buldukları gibi bu yazıyı bütün Akdeniz bölgesine yaydılar.
MÖ 1800: Anadolu’da ilk krallık olarak bilinen Hitit Krallığı kuruldu. Hint Avrupa bir dil konuşan ve atları evcilleştirmiş olan bu halk Asurlulardan öğrendikleri çivi yazısını kullandılar.
MÖ 1700: I.Babil Krallığı kuruldu bu krallığın en ünlü hükümdarı yasaları ile tanınan Hammurabi’ydi. Bu yasaların en büyük özelliği kısasa kısas denilen anlayışla yapılmış olmasıydı. Yani ne yaparsan -suç anlamında- aynısı sana da yapılır.
 |
| Asur kralı aslan avında |
MÖ 1400: Mezopotamya’da Asur İmparatorluğu kuruldu. Fetihçi bir devlet olarak tanımlanan Asurlular, Anadolu ve daha başka yerlerde ticaret kolonileri kurarak öncelikle Sümerlerin öncülük ettiği Mezopotamya kültürünün ve başta yazı olmak üzere bir çok yere taşınmasına ciddi katkıda bulundular.
Yine bu tarihlerde Akhalar Yunanistan’da şehir devletleri kurdular bunların yarattığı kültürlerin en tanınmışı Miken kültürüdür.
MÖ 1200: Bu tarihte “dünya” büyük bir göçe, saldırıya tanıklık etti. Deniz Halkları denen bu kavimlerin bir kısmı Anadolu’ya da girerek Hitit Krallığı’nın yıkılmasına neden oldular. Bu tarihten itibaren Ege, Akdeniz, Orta Doğuda (Anadolu’da dahil) 800 yılına kadar sürecek karanlık çağlar denilen dönem başladı. Bu dönem hakkında yazılı kaynak bulunamadığı için ayrıntılı bir şey bilmiyor sadece arkeologların anlattıklarıyla yetiniyoruz. Bu saldırıdan kaçan Akhalar Anadolu’ya sığınarak kültürlerini korumaya çalıştılar Bunlar ileride İyonlar adıyla tanınacaktır.
MÖ 1010: Kral Davut İsrail Devletini kurdu ve Kudüs’ü başkent yaptı. Böylece dünyanın ilk tek tanrılı dini bir devlet dini haline geldiği gibi tek tanrı anlayışı diğer toplulukları da etkiledi. Bütün diğer tek tanrılı dinlerin hepsi ileride yine bu topraklarda (Orta Doğu) doğmuştur.
MÖ 800: Yunanlılar polis denilen kent devletleri halinde örgütlenmeye başladılar. Polisler önce Anadolu’nun Ege kıyılarında ortaya çıkmış (İyonyalılar) sonradan anakaraya yayılmıştı. Anakaradaki polislerin en ünlüleri Sparta ve Atina’ydı.
MÖ 8. yüzyıl: İtalya’da bulunan Etrüsk uygarlığı en gelişmiş dönemlerini yaşıyordu. İleride kurulacak olan Roma imparatorluğu Etrüsklere çok şey borçludur. Çünkü ilk anıtsal mimariden, ilk dinsel metinlere ve yazının geliştirilmesine varana kadar bir çok gelişmeyi Roma’ya ilk getiren Etrüskler olmuştur. Bu mirası daha sonradan Etrüskleri kovan Romalılar devralmıştır.
MÖ 753: Bu tarih, efsanelerde Roma’nın kuruluş tarihi olarak geçer. Başlangıçta sadece Roma ve çevresinde örgütlenenler ileride tüm İtalya’yı ve hatta Akdeniz’in tamamını ele geçirerek dünyanın en büyük imparatorluğunu kuracaklardır.
Yine bu tarihlerde Akhalar Yunanistan’da şehir devletleri kurdular bunların yarattığı kültürlerin en tanınmışı Miken kültürüdür.
MÖ 1200: Bu tarihte “dünya” büyük bir göçe, saldırıya tanıklık etti. Deniz Halkları denen bu kavimlerin bir kısmı Anadolu’ya da girerek Hitit Krallığı’nın yıkılmasına neden oldular. Bu tarihten itibaren Ege, Akdeniz, Orta Doğuda (Anadolu’da dahil) 800 yılına kadar sürecek karanlık çağlar denilen dönem başladı. Bu dönem hakkında yazılı kaynak bulunamadığı için ayrıntılı bir şey bilmiyor sadece arkeologların anlattıklarıyla yetiniyoruz. Bu saldırıdan kaçan Akhalar Anadolu’ya sığınarak kültürlerini korumaya çalıştılar Bunlar ileride İyonlar adıyla tanınacaktır.
MÖ 1010: Kral Davut İsrail Devletini kurdu ve Kudüs’ü başkent yaptı. Böylece dünyanın ilk tek tanrılı dini bir devlet dini haline geldiği gibi tek tanrı anlayışı diğer toplulukları da etkiledi. Bütün diğer tek tanrılı dinlerin hepsi ileride yine bu topraklarda (Orta Doğu) doğmuştur.
MÖ 800: Yunanlılar polis denilen kent devletleri halinde örgütlenmeye başladılar. Polisler önce Anadolu’nun Ege kıyılarında ortaya çıkmış (İyonyalılar) sonradan anakaraya yayılmıştı. Anakaradaki polislerin en ünlüleri Sparta ve Atina’ydı.
 |
| Etrüsk mezarında duvar resmi |
MÖ 8. yüzyıl: İtalya’da bulunan Etrüsk uygarlığı en gelişmiş dönemlerini yaşıyordu. İleride kurulacak olan Roma imparatorluğu Etrüsklere çok şey borçludur. Çünkü ilk anıtsal mimariden, ilk dinsel metinlere ve yazının geliştirilmesine varana kadar bir çok gelişmeyi Roma’ya ilk getiren Etrüskler olmuştur. Bu mirası daha sonradan Etrüskleri kovan Romalılar devralmıştır.
MÖ 753: Bu tarih, efsanelerde Roma’nın kuruluş tarihi olarak geçer. Başlangıçta sadece Roma ve çevresinde örgütlenenler ileride tüm İtalya’yı ve hatta Akdeniz’in tamamını ele geçirerek dünyanın en büyük imparatorluğunu kuracaklardır.
MÖ 750: Fenikelilerden aldıkları alfabeyi kendilerine uyarlayan Yunanlılar, ayrıca Akdeniz civarında kendilerine ait koloniler oluşturarak çevreleri ile canlı bir ticaret ağı oluşturmayı başardılar.
MÖ 587: Kudüs şehri Babil kralının eline geçti ve Yahudi ileri gelenlerini Babil’e sürdüler (ilk diaspora)
MÖ 572: Son Fenike sitesi Sur’da Babil kralının eline geçince Fenikeliler denizlerdeki ticari üstünlüklerini o sıralarda hızla gelişen Yunanlılara bırakmak zorunda kaldılar.
MÖ 556: İran’da Pers Krallığı kuruldu. Zerdüştlük denilen din burada gelişti. Buna göre bir iyi bir de kötü tanrı vardı. İyiliğin simgesi, tapınaklarında sürekli yaktıkları ateşti.
MÖ 5. yüzyıl: Atina polisinde bu yüzyıldan başlayarak 4. yüzyıla kadar devam eden ve o dönem açısından çok yeni bir sistem olan demokrasi uygulanıyordu. Ama yönetime katılanlar sadece Atina yurttaşı olarak kabul edilenlerdi. Köleler, yabancılar ve kadınlar yurttaş olarak kabul edilmediği için yönetime katılamıyorlardı. Atina demokrasisinde yurttaşlar yılda 40’ı bulan yıllık oturumlara katılarak yönetime doğrudan katılabiliyorlardı.
MÖ 338: Yunan siteleri Makedonya Kralının egemenliği altına girdi
MÖ 336: Makedonya kralı olan Büyük İskender Balkanlardan başlayarak doğuya doğru her yeri ele geçirmeye başladı. Egemenliği altına aldığı yerler arasında Yunanistan, Anadolu, İran, Mezopotamya, Mısır ve İndüs nehrine kadar olan Hindistan vardı.
MÖ 23: Octavianus Roma’nın imparatoru ilan edildi. O zamana kadar cumhuriyet ile idare edilen Roma’da artık imparatorluk devri başlıyordu.
0 MİLAT Hristiyanların peygamberi İsa’nın doğum yılı olarak kabul edilir.
250-260: Roma imparatorluğu sınırları içinde giderek yaygınlaşan Hristiyanlar bu yıllar arasında kıyıma uğradılar
303-304: Büyük Hıristiyan kıyımı
313: Hıristiyanlık, Milano Fermanı ile Roma imparatorluğunda serbest bırakıldı.
375: Barbar kavimler doğudan ve kuzeyden harekete geçerek Roma imparatorluğunun içine girmeye başladılar. Tarihte bu olaya “kavimler göçü” denilir.
395: Roma imparatorluğu doğu ve batı olarak ikiye bölündü. Anadolu, Balkanlar, Ege, Doğu Akdeniz bölgesini elinde tutan Doğu Roma imparatorluğu başkenti İstanbul’un eski adından ötürü (Byzantion) Bizans İmparatorluğu olarak anılmaya başladı.
476: Batı Avrupa ve İtalya’yı elinde bulunduran Batı Roma imparatorluğu barbar toplulukların saldırıları ve daha başka bir çok iç nedenden ötürü yıkıldı.
Çalışma Soruları
MÖ 587: Kudüs şehri Babil kralının eline geçti ve Yahudi ileri gelenlerini Babil’e sürdüler (ilk diaspora)
MÖ 572: Son Fenike sitesi Sur’da Babil kralının eline geçince Fenikeliler denizlerdeki ticari üstünlüklerini o sıralarda hızla gelişen Yunanlılara bırakmak zorunda kaldılar.
 |
| Persopolis'te kabartma figürler |
MÖ 556: İran’da Pers Krallığı kuruldu. Zerdüştlük denilen din burada gelişti. Buna göre bir iyi bir de kötü tanrı vardı. İyiliğin simgesi, tapınaklarında sürekli yaktıkları ateşti.
MÖ 5. yüzyıl: Atina polisinde bu yüzyıldan başlayarak 4. yüzyıla kadar devam eden ve o dönem açısından çok yeni bir sistem olan demokrasi uygulanıyordu. Ama yönetime katılanlar sadece Atina yurttaşı olarak kabul edilenlerdi. Köleler, yabancılar ve kadınlar yurttaş olarak kabul edilmediği için yönetime katılamıyorlardı. Atina demokrasisinde yurttaşlar yılda 40’ı bulan yıllık oturumlara katılarak yönetime doğrudan katılabiliyorlardı.
MÖ 338: Yunan siteleri Makedonya Kralının egemenliği altına girdi
MÖ 336: Makedonya kralı olan Büyük İskender Balkanlardan başlayarak doğuya doğru her yeri ele geçirmeye başladı. Egemenliği altına aldığı yerler arasında Yunanistan, Anadolu, İran, Mezopotamya, Mısır ve İndüs nehrine kadar olan Hindistan vardı.
MÖ 23: Octavianus Roma’nın imparatoru ilan edildi. O zamana kadar cumhuriyet ile idare edilen Roma’da artık imparatorluk devri başlıyordu.
0 MİLAT Hristiyanların peygamberi İsa’nın doğum yılı olarak kabul edilir.
250-260: Roma imparatorluğu sınırları içinde giderek yaygınlaşan Hristiyanlar bu yıllar arasında kıyıma uğradılar
303-304: Büyük Hıristiyan kıyımı
313: Hıristiyanlık, Milano Fermanı ile Roma imparatorluğunda serbest bırakıldı.
375: Barbar kavimler doğudan ve kuzeyden harekete geçerek Roma imparatorluğunun içine girmeye başladılar. Tarihte bu olaya “kavimler göçü” denilir.
 |
| Bizans kraliçesi Teodora'nın mozaikten yapılma portresi |
395: Roma imparatorluğu doğu ve batı olarak ikiye bölündü. Anadolu, Balkanlar, Ege, Doğu Akdeniz bölgesini elinde tutan Doğu Roma imparatorluğu başkenti İstanbul’un eski adından ötürü (Byzantion) Bizans İmparatorluğu olarak anılmaya başladı.
476: Batı Avrupa ve İtalya’yı elinde bulunduran Batı Roma imparatorluğu barbar toplulukların saldırıları ve daha başka bir çok iç nedenden ötürü yıkıldı.
Çalışma Soruları
*Aşağıdaki uyarıları dikkate alarak bir tablo hazırlayınız.
Yukarıdaki şemaya bakınız; şemada yer alan bilgiler oluş sırasına göre dizilmiştir.
Dikkatlice incelendiğinde tabloda, uygarlıkların doğmuş oldukları coğrafi bölgelere göndermede bulunan açıklamalar olduğunu da göreceksiniz.
-Siz, kronolojik olmayan, tematik bir sınıflandırma biçimi seçerek, yukarıdaki bilgileri yeniden düzenleyiniz.
-Tablonuzdaki bilgileri görselleştirmeyi deneyiniz (örnekteki gibi).
*Yukarıdaki bilgilerden hangilerini daha önceden biliyordunuz?
*Yukarıdaki bilgilerden hangilerini daha önce hiç duymamıştınız?
*Yukarıdaki bilgilerden ilginizi en çok hangileri çekti? Hangileri hakkında daha etraflı bilgi edinmek isterdiniz?
*Yukarıda bir iki yerde doğrudan tarih vermek yerine yüzyıl olarak bazı tarihler verilmiştir. Bunun nedenleri konusunda düşününüz ve görüşlerinizi yazınız.
*Yukarıdaki tarihlerden yola çıkarak Roma İmparatorluğu'nun ömrünü hesaplayınız.
*Yukarıdaki bilgilerden hangilerini daha önce hiç duymamıştınız?
*Yukarıdaki bilgilerden ilginizi en çok hangileri çekti? Hangileri hakkında daha etraflı bilgi edinmek isterdiniz?
*Yukarıda bir iki yerde doğrudan tarih vermek yerine yüzyıl olarak bazı tarihler verilmiştir. Bunun nedenleri konusunda düşününüz ve görüşlerinizi yazınız.
*Yukarıdaki tarihlerden yola çıkarak Roma İmparatorluğu'nun ömrünü hesaplayınız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder