Ana kaynak olarak Sicill-i Osmani kullanılmıştır. Soylarını gösteren parantezlerde bulunan soru işaretleri başka kaynaklarda farklı bilgiler bulunduğunu veya hiç bir bilgi bulunmadığını gösterir. Bazı farklı bilgiler açıklamalarda da gösterilmiştir. Kaynaklar aşağıda belirtilmiştir.
Adı (ve Soyu) Oğlu Validesultanlığı/Yıl
1. ? (?Türk) Osman? yok
Hayma Ana (?), Türbesinin bulunduğu iddiaları var...
2.
Mal Hatun (Türk) Orhan Bey yok
Türkmen Ömer Bey 'in kızı (Malhon)
3. Nilüfer (Rum) Murad
Bey yok
Yarhisar tekfurunun kızı (Halofira) esir edilir,
Orhan’la evlendirilir, kaynaklarda Orhan Bey'in adı ilk kez bu olayla geçer.
4. Gülçiçek (Rum) I. Bayezid (?) yok
5. Devletşah (Türk ?) I. Mehmed 1402-1411 (9)
Germiyanoğlu Süleyman Şah'ın kızı olduğu iddialarına
rağmen adına düzenlenen vakfiyede adı "Devlet bint Abdullah" olarak
yazılmış, bu durum onun sonradan Müslüman olduğunu gösteriyor.
6. Emine (Türk) ll. Murad (?) yok
Dulkadırlıoğlu beyi Süli Bey'in (veya sonradan onun
yerine geçen Dulkadır Beyi Nasireddin Mehmet'in kızıdır. Hüsmeddin'in Amasya
tarihi, II.Murad 'ın annesi olarak Şehzade
Hatun'u gösterir. O da Amasyalı Divittar Ahmed Paşa'nın kızıdır. Ama Behcetü't
Tevarih'te annesinin bir cariye olduğu yazılıdır.
7. Hüma (?) ll. Mehmed 1444-1446 (2)
Annesinin kim olduğu konusunun en fazla tartışıldığı
Osmanlı padişahı... Vakfiyesinde adı "Hatun binti Abdullah " olarak
geçer. Tarihçi Peçevi’ye göre Fransız prensesidir. Batı kaynakları annesinin
adını "Ester Stella" olarak verir. Vakfiyede adı "Hüma
Hatun" olarak geçer.
8. Gülbahar (Türk) ll. Bayezid 1481-1400 (?9)
Çeşitli kaynaklar Slav, Arnavut ya da Fransız olduğunu da söylüyor.
9. Aişe (Türk) I. Selim yok
Dulkadıroğlu Beyi Alaüddevle'nin kızı... Bu konuda
şüphe yok gibi...
10. Hafsa (Türk?) I. Süleyman 1520-1534 (14)
Tatar asıllı ya da cariye kökenli olduğu söyleniyor.
Adı "Abdulmuin kızı" olarak geçiyor. Kendi adına hayrat kuran ilk
padişah annesi. Manisa'da oluşturulan hayratı içinde; Sultan Camii, Darüşşifa
vardır ki bu Darüşşifa'da Merkez Efendi
çalışmış ve burası daha sonra yalnız akıl hastaları tedavi edildiği için
"bimarhane" olarak anılmıştır.
11. Hurrem (İslav ?) ll. Selim yok
Slav (Rus, Ukraynalı), İtalyan veya Fransız olduğu
iddiaları da var. Genel eğilim o sıralar Polonya'ya ait olan Batı Ukraynalı olduğu
yolunda, adının Aleksandra Lisowska olduğunu söylüyor Polonya kaynakları,
onlara göre bir rahibin kızı, Rogatin kentinden Tatar yağmacılarca esir
alınmış. Avrupalıların ona verdikleri isim doğrudan buna işaret ediyor. Yani
"Roxelana" lehçede "Rutenyalı bakire "... Haseki sultan
unvanını ilk kullanan kadın. "kadınlar saltanatının onunla başladığı söyleniyor.
İstanbul'da adına yapılmış çeşitli mimari eserler var. Haseki camii, imaret,
rnektep, darüşşifa...
12. Nurbanu (Venedikli ?)
Ill. Murad 1574-1583 (9)
Venedikli veya Yahudi olduğu söyleniyor. Valide Sultan
unvanını ilk kullanan kadın. Padişah efendisi ile birlikte gömülen ilk cariye.
Cecelia Venier-Baffo olarak doğmuştu. İki soylu Venedik ailesinin gayrı meşru
kızlarıydı ve Oniki yaşındayken Barboros Hayrattin Paşa tarafından esir
edilerek saraya sunulduğunu yazıyor Batılı kaynaklar. İstanbul'da selatin cami
yaptıran ilk kadın, ondan sonra
I. Ahmet'e kadar başka selatin cami yapılmamış... Bir çok hayratı yanında İstanbul'da kütüphane kuran ilk kadın sultan, koleksiyonunda çok kıymetli yazma eserler var. Gelini Safiye Sultan ile karıştırılıyor.
I. Ahmet'e kadar başka selatin cami yapılmamış... Bir çok hayratı yanında İstanbul'da kütüphane kuran ilk kadın sultan, koleksiyonunda çok kıymetli yazma eserler var. Gelini Safiye Sultan ile karıştırılıyor.
13. Safiyye (?) Ill. Mehmed
1595-1603 (8)
Venedikli veya Arnavut. Arnavut olduğu iddiası daha
ağır basıyor. Dıtcagini dağlarından Rezi köyünden olduğu söyleniyor. Nurbanu Sultan
gibi Venedik "yanlısı" politika izlediğini yazıyor bazı tarihçiler ve
yine onun gibi devrin Avrupa kraliçeleri ile mektuplaştığı. hediyeler alıp
gönderdiği biliniyor. Yaptırmaya çalıştığı Yenicami külliyesi büyük yolsuzluk
söylentilerine ve olaylara yol açar, inşaat yarım kalır.
14. Handan (?)
I. Ahmed
1603-1605 (2)
I. Mustafa
yok
İtalyan, Fransız veya Rum olduğu şeklinde çeşitli
iddialar var. 1605 yılında zehirlenerek öldürülür. Bazı kaynaklar Mustafa’nın
annesinin bilinmediğini yazıyor.
15. Mahfiruze (Rum ?) ll. Osman 1618-1621 (3)
16. Kösem Mahpeyker IV. Murad 1623-1640 (17)
(Rum) İbrahim 1640-1648 (8)
torunu IV. Mehmed 1648-1651 arası (3)
saltanat naibesi
Rum papazının kızı olduğu ve adının Anastasya olduğu rivayet ediliyor.
Uzun yıllar valide sultanlık etmiş görünmekle birlikte bu sürenin hepsinde
siyasi açıdan doğrudan etkisi olmamıştır.
17. Turhan Hadice (Rus ?) IV. Mehmed 1648-1682 (34)
Rus asıllı olduğu tatar akıncılar tarafından esir edilip saraya
sunulduğu söyleniyor. Kösem Sultanı harem
içi darbeyle öldürttüğü veya en azından onay verdiği yazılıyor. Sadrazamlığa
seçtiği Köprülü Mehmet Paşa'dan sonra devlet işleri ile ilgilenmediği savının doğru
olmadığını her zaman doğrudan siyasetin içinde olduğu da söyleniyor. Kendi
adına yapılmış bir çok eseri var. Valide sultanlar döneminin son parlak kadın
sultanı... Onunla bu devrin kapandığı
söylenir...
18. Saliha Dilaşub (?) II. Süleyman 1687-1689 (2)
Cariye kökenli, kökeni belli değil
19. Hadice Muazzez (?) II. Ahmed yok
Cari ye kökenli, kökeni belli değil
20. Rabia Gülnuş (Giritli) II. Mustafa 1695-1703 (8)
III. Ahmed 1703-1715
(12)
Girit’te Resmo kentine yerleşmiş Venedikli Verzizi ailesindendir,
deniyor. İmmetullah/Emetullah Rabia Gülnuş Valide Sultan veya Valide-i Cedid
adları ile anılmıştır. İki padişah anası ve hayırsever valide olarak ünlenmiş.
21. Saliha (?) I. Mahmud 1730-1739 (9)
Cariye kökenli, kökeni belli değil
22. Şehsuvar (Rus) III. Osman 1754-1756
(2)
Cariye kökenli, etnik kökeni belli değil, SO 'da Rus
kökenli deniyor.
23. Mihrişah (?) III. Mustafa yok
Cariye kökenli, kökeni belli değil.
24. Rabia Şermi (?) I.Abdulhamid yok
Cariye kökenli, kökeni belli değil
25. Mihrişah (Gürcü) III. Selim 1789-1805
(16)
Gürcü asıllı cariye.
26.Aişe Sinererver (?) IV. Mustafa 1807-1808 (1)
Cariye kökenli, kökeni belli değil. Annesinin adını Nükhetseza olarak
veren kaynaklar da var.
27. Nakşıdil (?) II.
Mahmud 1808-1817
(9)
Fransız asıllı hatta bir Fransız soylusunun kızı "Aimee"
olduğu şeklinde iddialar ortaya atılmıştır. II.Mahmud üzerinde çok büyük etkisi
olduğu, oğlunu Batı tarzı yaşama teşvik ettiği söylenir. Nakşidil Sultan'ın Aimee olmadığı çeşitli araştırmalarla
ispatlanmıştır diyor N. Sakaoğlu ama (anlaşılan) Fransız asıllı olduğu konusunda fikir birliği var ...
28. Bezmialem (Gürcü) Abdulmecid 1839-1853 (14)
Gürcü veya Çerkez. İsmi Bezmialem Kadınefendi olarak geçiyor.
29. Pertevniyal (?) Abdulaziz 1861-1876 (15)
Kafkasyalı Şapsıh Çerkez kabilesindendir. Esma Sultan, küçük yaşta alıp
eğittiği cariyeyi kardeşi II. Mahmud'a takdim etmiştir, "Pertevniyal kadınefendi"
olarak ismi geçer
30. Şevkefza (Çerkes) V.
Murad 1876 (3 ay)
Çerkez
asıllı cariye... "Şevkefza
Kadın Efendi "...
31. Tirimüjgan (Çerkes) II.
Abdulhamid yok
Çerkez asıllı cariye... "Tirimüjgan
Kadmefendi"...
32. Gülcemal (?) V. Mehmed (Reşad) yok
Çerkez cariye, "Gülcemal
Kadınefendi"...
33. Gülüstu (Çerkes) VI. Mehmed (Vahideddin) yok
analığı: Şayeste yok
Çerkez asıllı cariye, "Gülüslu Kadınefendi"
34. Hayranıdil (?) Abdulmecid (halife) yok
KAYNAKÇA
Sicill-i
Osmani, Mehmed Süreyya Beğ, Küğ Yayını, 1969
Bu
Mülkün Sultanları, Necdet Sakaoğlu, Oğlak yay. 1999
Osmanlı
Padişahları, Reşat Ekrem Koçu, Ana Yayınevi, 1981
Padişahların
Kadınları ve Kızları, M. Çağatay Uluçay, TTK Basımevi, 1985
Osmanlılar
Ansiklopedisi, Yapı Kredi Yayınları, 1999
 |
OSMANLI DEVLETİNDE KİM KİMDİ
Sicill-i Osmani 1,
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder